بعد از اقدام به خودکشی یکی از دانشجویان دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران در تاریخ ۱۲ آذر ماه سال جاری که منجر به فوت این دانشجو شد، به فاصله کوتاهی در ۱۹ آذر ماه خبر دیگری از اقدام به خودکشی دانشجوی دیگری از دانشکده متالوژی این دانشگاه به گوش رسید که خوشبختانه اقدام به موقع مدیریت دانشگاه از مرگ این دانشجو جلوگیری کرد.

به واسطه تکرار این حادثه در دانشگاه تهران در فاصله زمانی کوتاه، با سید «محمد مقیمی» رئیس دانشگاه تهران گفت‌وگویی داشتیم تا به بررسی علل بروز این حوادث بپردازیم. او در مورد این اتفاقات گفت: یکی از موضوعاتی که به آن توجه ویژه داریم، بحث‌های مرتبط با فشارهای روانی است که به هر حال بخشی از این فشارها ویژگی‌های زندگی مدرن و امروزی است که کم و بیش گریبانگیر بشریت در تمام کشورهای دنیا است.

او افزود: شرایط مرتبط با شیوع بیماری کرونا و تعطیلی دوساله آموزش حضوری دانشگاه‌ها به این فشارهای روانی دامن زده است. وقتی کرونا به پایان رسید، شاهد تقاضاها و فشارهای روحی و روانی انباشته شده‌ای در جامعه دانشجویی بودیم که با بازگشایی حضوری دانشگاه یکجا تخلیه شدند و دانشگاه‌ها نیز آمادگی کافی برای مواجهه با چنین شرایطی نداشتند که همه اینها منجر به تشدید تنش روانی در قیاس با شرایط عادی شد. دانشگاه تهران با محوریت مرکز مشاوره دانشگاه اقدام به ارزیابی کلی از وضعیت روحی همه دانشجویان کرد و بر اساس گزارشات و یا مراجعه مستقیم دانشجویان اقدام به تشکیل پرونده مشاوره کرد.

مقیمی اضافه کرد: آمار این افراد نسبت به قبل از کرونا به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کرده است و اگر شرایط سایر دانشگاه‌های کشور را ارزیابی کنید، متوجه می‌شوید که میزان مراجعات به مرکز مشاوره و مشکلات روحی بیشتر شده است که البته برای مشکلات دانشجویان به تناسب دسته‌بندی که از موردها صورت گرفته، برنامه مشخصی داریم و در حال اجرای آن‌ها هستیم و ضمن دعوت از دانشجویان تحت مشاوره به مرکز مشاوره و کلینیک‌های درمانی، مشاورین در خوابگاه‌ها حضور می‌یابند و در تعامل با دانشجویان دچار آسیب روانی و دوستانش و همچنین خانواده آنها، مراحل درمانی را پیگیری می‌کنند.

مقیمی با تاکید بر اینکه روی افزایش مشکلات روحی در دوران کرونا و فشارهایی که به جوانان وارد می‌شود، آسیب‌شناسی انجام شده است، اضافه کرد: ما متوجه شدیم که می‌توانیم بخشی از این فشارها را مدیریت کنیم و بخش قابل مدیریت در داخل دانشگاه می‌تواند از طریق مشاوران خوبی که در دانشگاه‌ها حضور دارند مورد بررسی و بهبود قرار بگیرد. بخش دیگری از مشکلات روحی برخی دانشجویان مربوط به تعامل با سایر ذی‌نفعان است که اگر تعامل درست برقرار شود می‌تواند برطرف شود.

وی ادامه داد: عموما آنچه به عنوان عرف در فضای دانشگاه جا افتاده، این است که استادان بیشتر نگران کیفیت علمی دانشجو هستند و اگر مشاوره یا هدایتی هم از سمت استادان برای دانشجویان صورت می‌گیرد، برای جنبه‌های علمی است و شاید هنوز استادان ما مهارت کافی برای هدایت جنبه‌های روانی و عاطفی دانشجویان را ندارند تا بتوانند از این جهت نیز همراه دانشجویان خود باشند.

رئیس دانشگاه تهران اضافه کرد: در چنین شرایطی استادان می‌توانند مهمترین نقش را ایفا کنند. استادان باید دانشجویان و شرایط اجتماعی و خانوادگی آنها را درک کنند. ما باید سخت‌گیری‌های بی‌مورد و غیرضروری را از زندگی دانشگاهی دانشجویان کنار بگذاریم و یا مشکلات کوچکی که ممکن است با صحبت کردن و تعامل دوستانه قابل حل باشد را مدیریت کنیم. گاهی سنت‌های دانشگاهی و قواعد نانوشته متنوعی در روابط بین استاد و دانشجو به تناسب شخصیت استاد و زمینه‌های علمی وجود دارد که موجب می‌شود مشکلاتی به وجود بیاید و دانشجو احساس فشار روانی کند که لازم است اساتید با تعامل علمی – عاطفی، روابط را با دانشجویان به گونه‌ای تنظیم کنند که دانشجو احساس آرامش روانی کند.

وی تصریح کرد: ما درصدد هستیم این قواعد را در قالب منشور اخلاقی ساماندهی کنیم و کدهای اخلاقی و استانداردهای رفتاری را برای روابط دانشجو و استاد تنظیم کنیم و استانداردهای رفتاری بنویسیم که خلاهایی که به صورت جزئی از چشم قوانین و مقررات مغفول مانده یا هر کسی برای خودش و متفاوت این قوانین را تفسیر می‌کند، پوشش دهیم. لازم است اشتراکات و زبان مشترک به وجود بیاید تا انتظارات نه به صورت شفاهی، بلکه بر اساس قواعد و کدهای نوشته شده تنظیم شود.

او ادامه داد: برخی اساتید رشته‌های مرتبط با موضوعات روانشناسی و تربیتی می‌توانند مشاوره‌هایی به دانشجویان خود بدهند و اتفاقا در این بخش مشکلات کمتری هم داریم، اما در حوزه‌های علوم پایه و فنی – مهندسی اساتید عموما در بخش‌های رفتاری و روانی مهارت آنچنانی ندارند و لذا باید در زمینه مهارت ارتباطی آموزش ببینند.

او در پاسخ به این سوال که آیا میزان مشکلات روانی یا اقدام به خودکشی در دانشجویان رشته‌های فنی – مهندسی یا علوم پایه بیشتر از سایر رشته‌هاست؟ اظهار کرد: بله، آمارهای ما نشان می‌دهد که ظاهرا اینطور است و حداقل اتفاقاتی که رخ داده هم نشان می‌دهد، بیشتر مربوط به این حوزه‌ها بوده است.

مقیمی افزود: بخشی دیگر از مشکلات روحی و روانی دانشجویان ممکن است، مربوط به جوی باشد که بعضی از افراد ایجاد کرده‌اند و روند اعتراضات خود را به سمت تنش برده‌اند. این تنش‌ها قطعا روی افزایش فشارهای روانی دانشجویان موثر بوده و در دو ماه اخیر هم اثر خود را گذاشته است. بر این باوریم که دانشگاه ضمن اینکه باید وضعیت جامعه و عملکرد سیاستمداران و خط مشی‌های موجود را نقد کند، اما از طرف دیگر باید توجه کنیم که انتقادات اساتید یا دانشجویان باید در چارچوب سنت دانشگاهی و سامان‌یافته از نظر روحی و روانی اتفاق بیفتد و نباید اعتراض به گونه‌ای باشد که طرف مقابل احساس توهین کند و رغبتی به شنیدن نداشته باشد که طبعا نه تنها نتیجه مثبتی حاصل نمی‌شود، بلکه به این قیمت تمام می‌شود که شرایط روحی و روانی ذینفعان دانشگاه را به هم می‌ریزیم.

وی افزود: امیدواریم با پایدار شدن شرایط، هرچه زودتر شرایط روحی و روانی متعادل‌تری را در دانشگاه شاهد باشیم و برای ترمیم زخم‌های بر جای مانده، اقدامات روانی و فرهنگی مناسب را برای بهبود شادابی و تحرک تمامی ذی‌نفعان دانشگاه به اجرا درآوریم که قطعا ارتباط مستقیم و معناداری با سلامت روانی دانشجویان خواهد داشت.

بیشتر بخوانید:

واکنش دانشگاه علامه به «شایعات و ابهامات» درباره مرگ خودخواسته یک دانشجو

مقاله‌سازی و خودکشی یک دانشجو؛ زنگ خطر بحران

۲۳۳۲۳۶

مدیتیشن ابزار زیبایی برای پرورش خوداندیشی و آرامش ذهن است، اما نه برای همه! مدیتیشن اَشکال زیادی دارد. هرگونه فعالیتی که تقویت‌کننده‌ی آرامش، خوداندیشی و خودآگاهی باشد را می‌توان نوعی مدیتیشن در نظر گرفت.

در این مطلب روی مدیتیشن سنتی تمرکز می‌کنیم: نشستن در سکوت، تمرکز روی تنفس و آرام کردن ذهن و بدن. شاید در ظاهر تمرین آرامش‌بخشی به نظر برسد، اما مشکل کجاست؟ اگر دچار یکی از بیماری‌های مزمن زیر هستید، مدیتیشن گزینه مناسبی برای شما نیست.

۱. اضطراب شدید: اضطراب، دنیای درونی شما را آغشته به افکار مزاحم و وسواس‌گونه، نشخوار فکری یا کج‌خیالی می‌کند. در نتیجه، توجه کردن به این دنیای درونی (سازوکار مدیتیشن) سبب افزایش هراس و ناراحتی این افراد خواهد شد.

۲. افسردگیِ در حال پیشرفت: کسانی که با افسردگی سروکله می‌زنند، خودشان را منزوی می‌کنند، از دنیا فاصله می‌گیرند و زمان بیش از حد زیادی را در تنهایی سپری می‌کنند. مدیتیشن این قبیل گرایشات آن‌ها را تشدید می‌کند.

۳. ضربه‌های روحی: این قبیل ضربات موجب گسستگی و حملات پانیک (وحشت‌زدگی) می‌شود. وقتی ضربات روحی برانگیخته شوند، ذهن به متلاشی شدن گرایش پیدا می‌کند، بنابراین تلاش برای آرام کردن افکار با مدیتیشن به یک چالش حل‌نشدنی تبدیل میشود.

۴. دوره‌های روان‌پریشی: روان‌پریشی به طور کلی به عنوان وقفه‌ی واقعیت‌ تعریف می‌شود که طی آن خودپنداره‌ی فرد، بی‌ثبات و شکننده است. مدیتیشن این وقفه را بیشتر و کژاندیشی‌ها را تشدید می‌کند.

۵. اعتیاد: اگر کسی در اوج اعتیاد باشد، هیچ شکلی از مدیتیشن در او اثر نمی‌کند، برعکس، مدیتیشن میلِ شدید به مصرف مواد مخدر و الکل را افزایش می‌دهد.

مدیتیشن غیرسنتی

در اَشکال غیرسنتیِ مدیتیشن، توجه شما با انجام یک کار یا فعالیت به دنیای بیرون معطوف می‌شود. مدیتیشن‌هایی که شامل تجربیات لمسی شوند، شما را از دنیای خودتان بیرون می‌کشند و در پریشانی‌های درونی شما وقفه ایجاد می‌کنند. برای مثال، من با مرد جوانی کار می‌کردم که بعد از یک تصادف وحشتناک دچار آسیب روحی، اضطراب و نشانه‌های اختلال استرس پس از سانحه شده بود. صرف‌نظر از تلاش‌هایش برای روی آوردن به مدیتیشن برای آرام کردنِ ذهنش، با شکست مواجه شد و نتیجه‌ای نگرفت. در واقع، با هر تلاش حالش بدتر می‌شد! تا اینکه یک روز حین مرتب کردن گاراژ، یک تکه کوچکِ تازه‌بریده‌شده‌ی کاج را پیدا کرد. چاقوی جیبی‌اش را درآورد، روی یک جعبه نشست و شروع به کنده‌کاری روی چوب کرد. هرقدر بیشتر روی چوب تمرکز می‌کرد، آرامش بیشتری احساس می‌کرد.

برای او کنده‌کاری روی چوب تبدیل به شکل جدیدی از مدیتیشن شد. اوایل، اشیاء ساده‌ی خانگی از قبیل چنگال و قاشق چوبی می‌ساخت و آن‌ها را به دوستان و خانواده هدیه می‌داد. به مرور کنده‌کاری‌های بزرگ‌تر را تجربه کرد و حتی در یک کلاس هنری هم ثبت‌نام کرد. او با این شکلِ جدید مدیتیشن توانست ضربان قلب، متابولیسم و ذهنش را آرام کند و روی چیزی غیر از «دردی» که داشت تمرکز کند. اشیائی که او می‌ساخت نماد شفای او بودند.

چگونه مدیتیشن مناسب خودتان را پیدا کنید

به کارهای بی‌سروصدایی فکر کنید که از انجامشان لذت می‌برید و با انجامشان انرژی و تمرکز ذهن‌تان بالا می‌رود. به حس و حالتان پس از انجام این فعالیت‌ها دقت کنید؛ اگر احساس آرامش بیشتری می‌کنید پس در مسیرِ درستی قرار دارید. برخی از اَشکالِ غیرسنتیِ مدیتیشن عبارتند از: پیاده‌روی، کوهنوردی، ماهیگیری، شنا، موج‌سواری، نقاشی، آشپزی، آواز خواندن، ورزش، نوشتن، نرمش، رنگ‌آمیزی، صنایع دستی، دوچرخه‌سواری، مطالعه یا باغبانی. برای یافتن شکلِ مناسبِ مدیتیشن برای خودتان باید زمان صرف کنید و آزمایش کنید تا بتوانید از این ماجراجویی لذت ببرید.

بیشتر بخوانید:

۲۳۳۲۳۶

هوای شهر آلوده است و من روای هیچ قصه روشنی نیستم نمی‌توانم دودها و دردهای شهرم  را جمع کنم بریزم تو بقچه‌ام و ببرم در دورترین جای جهان پنهان کنم نمی‌توانم به جتگ غول گاز متان  بروم بلد نیستم بنزین باکیفیت درست کنم.

ریزگردها از من خیلی  قوی‌ترند مردان سیاست قصه را به دلخواه خودشان روایت می‌کنند، ما در این همه غبار دیده نمی‌شویم.
مادربزرگ‌های قدیمی وقتی نوه‌هایشان سرفه می‌کردند چهارتخمه دم می‌کردند، اما من باید به جنگ مازوت و گوگرد سمی بروم، باید سوخت نیروگاه‌ها را عوض کنم باید همه بهانه‌های غیراستاندارد بودن بنزین را از بین ببرم . دارویی که من می‌خواهم در قوطی هیچ عطاری نیست مهربانی و تجربه من به نوه‌ام کمک نمی‌کند  و من درمانده‌ترین مادربزرگ دنیا هستم .
تصور اینکه کودک بی‌پناهم کودکان بی‌پناهمان در هاله‌ای از دود و ذرات مرگ بار نفس می‌کشد قلبم را به درد می‌آورد نفس کشیدن چقدر سخت شده است .

نوه شیرین زبان من هر لحظه ممکن است گرفتار گرگ شود و هیچ کدام از قصه‌ها و افسانه‌هایی که بلدم برای نفس‌های مقطع او معجزه نمی‌کند.
جگرگوشه‌ام! ببخش که در روزگار مرگ افسانه‌ها مادربزرگت شدم اما باور کن حاضرم جانم را بدهم پایان قصه شیرین باشد.

4747

در ابتدای بیانیه مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم درباره اعدام معترضان حوادث اخیر، به فرازی از نامه ۵۳ نهج البلاغه اشاره شده است که امیرالمومنین علی(ع) در آن می فرمایند: «زنهار که خونی را به ناحق بریزی؛ زیرا هیچ چیز به اندازه خونریزی ناروا خشم و انتقام الهی را نزدیک نمی کند و بد فرجام نیست و نعمت را زائل نمی کند».

این بیانیه سپس می افزاید: اجرای حکم اعدام یکی از معترضان، آن هم در شرایطی که اقتضا می‌کند حکومت با شنیدن صدای اعتراض مردم در راه آرام کردن اوضاع گام بردارد، بخش عظیمی از جامعه به ویژه فرهیختگان و دلسوزان کشور را شگفت زده و وجدان عمومی را جریحه دارتر کرد. بی‌تردید در شرایطی که به دلیل فقر، تورم، فلاکت و ناکارآمدی در اداره کشور، اکثریت مردم ناراضی و نسبت به آن اعتراض دارند، صدور و اجرای حکم اعدام آتش اعتراضات را شعله‌ورتر خواهد کرد.

مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم تصریح کرد: صرف نظر از اشکالات فقهی و حقوقی که در روند دادرسی، صدور و اجرای ناگهانی این حکم وجود داشته است، اساساً اعدام راهکاری درست برای تأمین امنیت و کاستن از التهاب نیست؛ زیرا این کار به خشم و کینه جامعه می‌افزاید و ناآگاهی از فضای افکار عمومی جامعه و بی‌توجهی مسئولان امر به مصالح کشور را نشان می‌دهد. افزون بر این مشکل اصلی این است که روند قضائی این محاکمات نتوانسته است افکار عمومی را قانع کند.

این بیانیه سپس در تعریف حقوقی «محاربه» نوشته است: محاربه، که برای برخورد با معترضان به آن استناد می‌شود، عبارت است از بیرون کشیدن سلاح به منظور ترساندن مردم و جنگیدن با خدا و پیامبر، مشروط به این که قصد ترساندن احراز شود و برای دفاع از خود نباشد. در ماده ۲۷۹ قانون مجازات اسلامی نیز محاربه عبارت است از «کشیدن سلاح به قصد جان، مال یا ناموس مردم یا ارعاب آنها به نحوی که موجب ناامنی در محیط گردد.» بنابراین شهروندانی که با استفاده از حق اعتراض به وضعیت ناعادلانه کشور، در برابر خشونت مأموران مقاومت و از خود دفاع می‌کنند، را نمی‌توان محارب دانست.

این تشکل روحانی با اشاره به اینکه اعتراض به حاکمان و مقاومت در برابر برنامه‌ها و روندهایی که ناعادلانه به نظر می‌رسد، از حقوق غیرقابل تردید شهروندان است که در آیات قرآن نیز بر آن تاکید شده است، یادآور شد: خداوند می‌فرماید: «لَا یُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلَّا مَنْ ظُلِمَ» (نساء: ۱۴۸). «خداوند بانگ برداشتن به بدزبانی را دوست ندارد، مگر از کسی که به او ستم شده باشد». این آیه به مظلوم اجازه دادخواهی و فریاد می‌دهد. در آیه ۴۱ سوره شوری نیز می‌فرماید: «وَلَمَنِ انْتَصَرَ بَعْدَ ظُلْمِهِ فَأُولئِکَ ما عَلَیْهِمْ مِنْ سَبِیلٍ». «و هرکس پس از ستم دیدن، یاری جوید و انتقام گیرد، راه نکوهشی بر او نیست».

این بیانیه با اشاره به اینکه در چارچوب فقه و قانون مجازات اسلامی محاربه تنها در جایی است که فرد با قصد ایجاد خوف در جامعه دست به اقدام مسلحانه بزند، تصریح کرد: بنابراین اگر فرد معترض از سلاح سرد مانند چاقو استفاده و بدون خوف و با اراده اقرار کرده باشد، در صورتی که عمل او نه برای ترساندن مردم، بلکه از روی خشم و عصبانیت یا حتی درگیری با مأموران مسلح باشد، نمی‌توان او را محارب دانست، و دست کم اطلاق محارب به وی جای شبهه دارد. وانگهی اگر کسی سلاح بکشد، ولی در اثر ناتوانی موجب سلب امنیت نشود، یا به قصد دفاع شخصی از سلاح استفاده کند محارب محسوب نمی‌شود.

مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم، سپس چند ایراد در مورد اعدام اخیر وارد کرد و نوشت: نخست این که در این اقدام کسی کشته نشده و تنها در حد ایجاد جرح بوده است. دوم این که قصد اخافه(ترساندن) ثابت نشده است. سوم این که حتی با فرض صدق عنوان محاربه، تناسب میان جرم و مجازات رعایت نشده است؛ در حالی که در قرآن و در قانون چند مرتبه برای مجازات محارب تعیین شده، که یکی از آن‌ها تبعید است، تا بتوان به تناسب، مجرم را به مجازات خفیف‌تر محکوم کرد. در نهایت این که در صدور احکام و اجرای مجازات‌ها لازم است بازتاب آن در نزد وجدان و افکار عمومی مورد توجه قرار گیرد؛ زیرا به تعبیر امام علی(ع) «إنَّما یُستَدَلُّ عَلَی الصّالِحینَ بِما یُجری اللّه ُ لَهُم عَلی ألسُنِ عِبادِهِ» (نهج البلاغه، نامه ۵۳). نباید غفلت کرد که اگر جامعه حکمی را عادلانه نداند نه تنها با چنین احکامی مرعوب و متنبه نمی‌شود؛ بلکه چه بسا خشم و کینه توسعه یابد، شرایط پیچیده‌تر شود و بازدارندگی مجازات به‌طور کلی از بین برود.

در پایان این بیانیه آمده است: مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم در راستای انجام وظیفه و مسئولیت دینی، انسانی و اجتماعی خود، مخالفت شدید خود را با اعدام معترضان اعلام می‌کند و استناد به عنوان‌هایی مانند محاربه در برخورد با آنان را مایه خشم بیشتر مردم و بی‌احترامی به دین و ارزش‌های دینی می‌داند.

بیشتر بخوانید:

۲۱۲۲۰