خبرگزاری مهر، گروه بین الملل، الناز رحمت نژاد: ناوگان همبستگی بین المللی «صمود» که با بیش از ۷۰ کشتی از ۴۴ کشور جهان روز یکشنبه ۹ شهریور ۱۴۰۴ با هدف کمک‌های انسانی، مواد غذایی، دارو و بازتاب صدای مردم فلسطین به جامعه جهانی است برای شکستن محاصره غزه به سمت این باریکه در حال حرکت است.

ائتلاف‌های مختلف بین المللی شامل «ناوگان آزادی»، «جنبش جهانی غزه»، «کاروان صمود» و «الصمود نوسانتارا» مالزی در این ناوگان حضور دارند. همچنین چهره‌های برجسته ای از جمله گرتا تونبرگ، ماریانا مورتگوا و دیگر فعالان محیط‌زیست و حقوق بشر در این حرکت شرکت کرده‌اند. برگزار کنندگان اعلام کرده‌اند که ده‌ها کشتی دیگر از تونس و کشورهای حوزه مدیترانه در روز چهارم سپتامبر به این ناوگان ملحق خواهند شد.

کشتی‌ها با حضور هزاران نفر که در بارسلونا دور هم گردآمده بودند از بندرهای بارسلونا، جنوا، تونس و یونان حرکت خود را به سمت سواحل غزه آغاز کرده‌اند و سعی دارند تا اواسط سپتامبر به غزه برسند. آب‌های بین‌المللی نزدیک تونس، لیبی، آب‌های مصر و غزه مسیر حرکت این کشتی‌ها است. رژیم اشغالگر قدس تاکید کرده است که فعالان این کشتی‌ها را بازداشت خواهد کرد.

به گفته تیاگو آویلا فعال برزیلی، شمار شرکت‌کنندگان و کشتی‌ها از تمام تلاش‌های پیشین فراتر خواهد رفت.

در همین راستا حسن آقاجانی نماینده امور بین الملل حوزه هنری که یکی از شرکت کنندگان در این کارزار دریایی است به آرمان آرا گفت: صمود سومین کاروان مردمی است که به صورت دریایی برای شکستن محاصره نوار غزه و جلب توجه کردن افکار عمومی جهانیان به ملت فلسطین به سمت این سرزمین در حال حرکت است.

وی افزود: اولین کاروان کشتی مادلین بود که فعالان اجتماعی برای شکستن محاصره غزه به سمت سواحل غزه حرکت کردند. این کشتی بین ایتالیا و مالی توسط پهپادهای رژیم صهیونیستی مورد هدف قرار گرفت. کشتی حنظله دومین کاروان دریایی بود که ۱۲ نفر از فعالان اجتماعی در آن حضور داشتند. آن‌ها به آب‌های فلسطین اشغالی رسیدند ولی سربازان رژیم صهیونیستی به کشتی حنظله حمله کردند، سرنشینان آن دستگیر شدند و در نهایت به کشورهای خودشان برگشتند.

به گفته آقاجانی، فعالیت‌های مردمی تنها راه مبارزه با محاصره غزه و نجات زنان و کودکان فلسطینی است. صمود با استفاده از تجربه‌های کاروان‌های دریایی پیشین و به همراه داشتن چند ده قایق و کشتی به سمت نوار غزه حرکت کرده تا محاصره این باریکه را بشکند و کمک‌های دارویی و غذایی به مردم غزه رسانده شود.

این سرنشین صمود ادامه داد: افرادی که از اروپا اعلام کرده بودند می‌خواهند در این کاروان شرکت کنند در بندر بارسلونا اسپانیا به این کاروان پیوستند، به حرکت خود به سمت تونس ادامه دادند و شرکت کنندگان از آفریقا و آسیا و آمریکا نیز به آن‌ها ملحق شدند.

نماینده امور بین الملل حوزه هنری با بیان اینکه صمود به معنای ایستادگی و پایداری است، مطرح کرد: حضور شرکت کنندگان از بازیگر هالیوودی گرفته تا فعالان اجتماعی در تونس برای پیوستن به این کاروان روز به روز رو به افزایش می‌رود. این فعالان جمع می‌شوند تا از تونس به سمت فلسطین اشغالی بروند.

وی عنوان کرد: آن‌ها آموزش می‌بینند تا بتوانند با سناریوهای محتملی که ممکن است این کاروان از سوی رژیم صهیونیستی با آن مواجه بشود، رو به رو بشوند؛ از منع حرکت این کاروان گرفته تا مورد حمله قرار گرفتن و محاصره. سرنشینان آموزش می‌بینند تا بتوانند محاصره را بشکنند و کمک‌ها را به دست مردم غزه برسانند.

حسن آقاجانی در پایان تاکید کرد: حرکت صمود کاملاً مردمی و مسالمت آمیز است. سرنشینان از لحاظ دینی یکدست نیستند؛ مسلمانان و غیرمسلمانان با هم در این کاروان حضور دارند. همه آن‌ها به صراحت اعلام کرده‌اند از تهدیدات رژیم صهیونیستی نمی‌ترسیم و جان ما از جان مردم غزه ارزشمندتر نیست. نمی‌توانیم تحمل کنیم ما در راحتی و آسایش باشیم ولی مردم غزه در محاصره و نسل کشی.

به گزارش آرمان آرا، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه روز یکشنبه (۹ شهریورماه) در مصاحبه اختصاصی با روزنامه گاردین گفت: «آنچه از رسانه‌های غربی انتظار داریم این است که منصف و واقع‌بین باشند. شما را به تاریخچه این موضوع ارجاع می‌دهم؛ چرا ما از تعهداتمان عقب‌نشینی کردیم؟ در سال ۲۰۱۹ گفتیم که آماده‌ایم مجدداً به تعهداتمان تحت برجام بازگردیم، اگر سه کشور اروپایی، اتحادیه اروپا و دیگران تعهداتشان را اجرا کنند. این موضع ما هنوز پابرجاست.»

متن کامل مصاحبه سخنگوی دستگاه دیپلماسی را در ادامه می‌خوانید:

تا چه حد فکر می‌کنید امکان مذاکره برای دستیابی به توافقی در این ۳۰ روزِ باقی‌مانده وجود دارد و اقدامات اروپا تا چه حد سیاست داخلی ایران در مورد دیپلماسی با غرب را دشوارتر کرده است؟ آیا فکر می‌کنید سه شرط اعلام شده توسط اروپا برای در مورد مذاکرات قابل تحقق است و آیا در مذاکرات ژنو به دستیابی به توافق در این شرایط نزدیک شده بودید؟

به نظر من این شرایط نشان می‌دهد که آن‌ها جدی نیستند و حسن نیت ندارند. به خاطر داشته باشید که ما در میانه یک فرآیند دیپلماتیک بودیم که رژیم اسرائیل، با هماهنگی ایالات متحده و به احتمال زیاد با اطلاع سه کشور اروپایی، به ما حمله کرد. فراموش نکنید که صدراعظم آلمان ادعا کرد که حمله اسرائیل به ایران به مثابه انجام کار کثیف برای آنها بوده است. بنابراین، به نوعی همه آن‌ها این حمله را تأیید کردند. بله، آن‌ها از حمله اسرائیل به ایران حمایت کردند. حالا چگونه ممکن است سه کشور اروپایی به‌عنوان دولت‌های دارای حاکمیت و عضو برجام، شروطی کاملاً غیرمنطقی مطرح کنند؟ آن‌ها می‌گویند اگر نمی‌خواهید ما تحریم‌ها را بازگردانیم، باید با آمریکایی‌ها صحبت کنید. انتظار دارند ایران از حقوق غیرقابل انکار خود تحت معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT و قطعنامه ۲۲۳۱) شورای امنیت سازمان ملل صرف‌نظر کند. این یعنی آن‌ها تعهدات خود را بر اساس برجام و قطعنامه شورای امنیت، که با اجماع تصویب شده، نقض می‌کنند.

آیا فکر نمی‌کنید که از میان این سه شرط – مذاکره با آمریکایی‌ها، اجازه دادن به بازرسی‌ها و وضعیت ذخایر – حداقل در مورد وضعیت ذخایر، مشکلی وجود ندارد و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند برود و بررسی کند؟

برود و چه چیزی را ببیند؟

خب، آن‌ها باید به سایت‌های آسیب‌دیده یا تخریب‌شده بروند و هرچه می‌بینند بررسی کنند، چون شما گفته‌اید که ذخایر را جابه‌جا نکرده‌اید.

با چه هدفی؟ نکته اینجاست که اعتماد بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از بین رفته است. این وضعیتی منحصر به فرد است. ما در تاریخ آژانس سابقه مشابهی نداریم که تأسیسات صلح‌آمیز هسته‌ای یک کشور توسط دو رژیم مسلح به سلاح هسته‌ای مورد حمله قرار گرفته باشد. بنابراین هیچ پروتکل یا شیوه‌نامه مدونی برای بازرسی از سایت‌های آسیب‌دیده وجود ندارد. ما نگرانی‌های امنیتی و ایمنی داریم و در عین حال، مردم ما به دلیل حملات غیرقانونی به تأسیسات خشمگین و ناراحت هستند. ما به عنوان دولت باید به مردم و مجلس خود پاسخگو باشیم. می‌دانید که مجلس قانونی را تصویب کرده که همکاری با آژانس را محدود می‌کند. با این حال، ما همچنان با آژانس در حال مذاکره هستیم. دو دور مذاکره با نمایندگان آژانس داشته‌ایم و در حال کار روی روش‌هایی هستیم که واقعیت‌های موجود را در نظر بگیرد. واقعیت موجود این است که تأسیسات هسته‌ای ما به شدت آسیب دیده‌اند. عامل دیگر، قانون مصوب مجلس است که برای دولت الزام‌آور است. بنابراین، باید هر دو را در مذاکرات با آژانس در نظر بگیریم. امیدواریم بتوانیم روشی را تدوین کنیم که تعامل ما با آژانس را تسهیل کند.

آیا امکان دارد توافقی در مورد ملیت بازرسان حاصل شود؟ برخی پیشنهاد داده‌اند که اگر بازرسان، مثلاً، روس باشند و نه آمریکایی، مشکلی پیش نخواهد آمد؟

من در جایگاهی نیستم که بتوانم وارد جزئیات شوم، چون مذاکرات ما با آژانس هنوز ادامه دارد. باید شیوه‌نامه جدید تدوین شود.

یکی از نگرانی‌های شما این است که اطلاعات جمع‌آوری‌شده توسط آژانس در سایت‌ها به یک قدرت متخاصم مانند اسرائیل منتقل شود، چون این اطلاعات به آژانس می‌رود و ممکن است درز کند که این برای شما خطرناک است.

این یک نگرانی واقعی به‌ویژه با توجه به رویکرد سیاست‌زده آژانس است. نمی‌توانیم این واقعیت را نادیده بگیریم که آخرین گزارش آژانس توسط آمریکا و سه کشور اروپایی مورد سوءاستفاده قرار گرفت تا قطعنامه‌ای تنظیم کنند که ادعا می‌کرد ایران عدم پایبندی دارد. البته آن قطعنامه هیچ مبنای قانونی برای حمله به تأسیسات ما فراهم نمی‌کرد، اما زمینه روانی برای اسرائیل و آمریکا ایجاد کرد تا کمتر از ۲۴ ساعت پس از تصویب آن، جنگ تجاوزکارانه‌ای علیه ایران به راه اندازند.

آیا راهی وجود دارد که شما ماهیت اطلاعاتی که به آژانس می‌رود را محدود کنید و اطلاعات حساس امنیتی به آژانس ارسال نشود؟

ببینید، اساساً نگرانی آن‌ها چیست؟ متأسفانه در رسانه‌های جریان اصلی غربی، درباره موضوعات ثانویه‌ای همچون ذخایر ایران، همکاری ایران با آژانس و بازگرداندن قطعنامه‌های شورای امنیت صحبت می‌شود. اما رفتار غیرقانونی توسط ایالات متحده و اسرائیل را نادیده می‌گیرند. برای مثال ما قطعنامه‌ای را به مجمع عمومی سازمان ملل درباره ممنوعیت حملات به تأسیسات هسته‌ای دیگر کشورها پیشنهاد کردیم. استدلال‌های ایالات متحده در مخالفت با این قطعنانه را بخوانید؛ آن‌ها می‌گویند در اساسنامه آژانس هیچ ماده‌ای وجود ندارد که استفاده از زور علیه تأسیسات هسته‌ای کشورها را ممنوع کند! یا اینکه ادعا می‌کنند که حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران در راستای دفاع جمعی از اسرائیل بوده است! این یک تفسیر عجیب و غیرمنطقی از قوانین بین‌المللی برای توجیه حملاتشان به ایران است. فکر می‌کنم رسانه‌های غربی باید این موضوع را برای افکار عمومی غرب روشن کنند که یک جنگ تجاوزکارانه و ظالمانه علیه ایران تحمیل شد. آن‌ها فرآیند دیپلماتیک را تخریب کردند و به حقوق بین‌الملل لطمه وارد آوردند، آن هم در حالی که تأسیسات ما ۲۴ ساعت شبانه روز تحت بازرسی و نظارت آژانس قرار داشت. در طول سه دهه گذشته، هیچ مدرکی دال بر انحراف از اهداف صلح‌آمیز پیدا نشده است. بنابراین، هیچ قانون، منطق یا قاعده اخلاقی وجود ندارد که به ایالات متحده یا رژیم اسرائیل اجازه دهد به تأسیسات ما حمله کنند. نباید این موضوع را ساده سازی کرد، چون این یک جنگ آشکار علیه حاکمیت قانون بود.

بازگشت تحریم‌ها تا چه حد به اقتصاد ایران آسیب می‌رساند؟ نظرات متفاوتی در این خصوص شنیده‌ام.

هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید که ما از بازگشت تحریم‌ها استقبال می‌کنیم. ما این فرآیند تحریمی را از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ تجربه کردیم و سپس از ۲۰۱۲ برای رفع آنها تلاش کردیم. بیش از دو سال طول کشید تا از شر آن تحریم‌ها خلاص شویم. هیچ فرد سلیم‌العقل یا دولت مسئولی از بازگشت این تحریم‌ها استقبال نمی‌کند. اما در عین حال، ما به عنوان یک ملت یاد گرفته‌ایم چگونه از عزتمان دفاع و از خودمان حفاظت کنیم و با این جنگ ظالمانه (تحریم‌های اقتصادی) مقابله کنیم. می‌توانم آن را جنگ بنامم، چون آن‌ها حقوق انسانی و رفاه تک‌تک ایرانی‌ها را هدف قرار داده‌اند. برای ما به عنوان یک ملت، کاملاً روشن است که این غیرعادلانه است. ما هیچ خطایی نکرده‌ایم که مستحق چنین رویکردی از سوی شورای امنیت سازمان ملل باشیم. بنابراین، از بازگشت تحریم‌ها استقبال نمی‌کنیم و هر کاری از دستمان برآید انجام خواهیم داد تا اجازه ندهیم این اتفاق رخ دهد. به همین دلیل با اروپایی‌ها، چین، روسیه و دیگر اعضای شورای امنیت در تماس بوده‌ایم. در عین حال، باید برای هر سناریویی در آینده آماده باشیم.

در میان میانجی‌گران متعددی که پیشنهاد شده‌اند، مصر در حال حاضر فعال‌تر به نظر می‌رسد. آیا می‌توان گفت که میانجی‌گری اکنون به سمت مصر پیش می‌رود تا عمان، امارات یا نروژ؟

نه به این معنا. کشورها و افراد زیادی تلاش می‌کنند کاری انجام دهند. متوجهیم که بسیاری در منطقه ما نگران پیامدهای هرگونه تنش برای کل منطقه هستند. بنابراین، آن‌ها تمام تلاش خود را می‌کنند. آنها مساعی جمیله خود را برای کمک به جلوگیری از تشدید اوضاع به کار می‌گیرند.

یکی از اثرات بازگشت تحریم‌ها این است که روسیه و چین ملزم به اجرای این تحریم‌ها خواهند بود، که در حال حاضر چنین الزامی ندارند. دوم اینکه، آیا این به این معناست که اروپا عملاً مسئولیت لغو تحریم‌ها را به آمریکا واگذار می‌کند؟ من به عنوان یک اروپایی این را عجیب می‌دانم که اروپا تلاش کرده خود را بخشی از این فرآیند نگه دارد، اما حالا در حال کنار رفتن است و فرآیندی را تأیید می‌کند که در نهایت آمریکا را مسئول می‌داند.

روسیه و چین به صراحت اعلام کرده‌اند که با بازگرداندن تحریم‌ها مخالف‌اند، چون فکر می‌کنند این کار از نظر قانونی، اخلاقی و سیاسی صحیح نیست که تحریم‌های لغو شده علیه ایران دوباره اعمال شوند. ما با آن‌ها در تماس هستیم و روابط خوبی با هر دو داریم. در مورد اروپایی‌ها، فکر می‌کنم کاری که آن‌ها کردند این بود که نقش خود را از یک میانجی معتبر به ابزاری برای ایالات متحده تقلیل دادند.

بیانیه مطبوعاتی مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، را بخوانید. او از فعال شدن این سازوکار استقبال کرد و گفت که خوشحال است چون این در راستای اجرای فرمان رئیس‌جمهور ترامپ در ۴ فوریه ۲۰۲۵ است. در واقع، آن‌ها می‌گویند که اروپایی‌ها کاری را انجام می‌دهند که ترامپ به آن‌ها دیکته کرده است. با اتخاذ چنین رفتاری نقش اروپایی‌ها کاهش خواهد یافت. اگر به تاریخچه برجام نگاه کنید، از خاویر سولانا، کاترین اشتون، موگرینی تا بورل، همه آن‌ها سعی کردند میان ایران و ایالات متحده میانجی‌گری کنند و نشان دهند که شریکی قابل اعتماد برای مذاکره هستند. اما حالا اروپایی‌ها تصمیم گرفته‌اند که صرفاً، دنباله‌رو ایالات متحده و اسرائیل باشند. این کاملاً غیرمسئولانه است که نقش خود را به دیگران واگذار کنند.

من خیلی تحت تأثیر اظهارات وزیر خارجه بریتانیا قرار گرفتم که گفت ما از برجام عبور کرده‌ایم و از ایده حق ایران برای غنی‌سازی داخلی هم گذشته‌ایم. این برای بریتانیا، که همیشه از برجام حمایت کرده و غنی‌سازی در سطح پایین را به رسمیت شناخته، حرف بزرگی است.

آیا فکر نمی‌کنید ما کاملاً حق داریم که دیگر به آن‌ها اعتماد نکنیم؟ آن‌ها در حالی که هنوز بخشی از برجام هستند و برجام مجوز غنی‌سازی ۳.۶۷ درصد را می‌دهد، می‌گویند که با غنی‌سازی مخالف هستند، آن هم پس از اینکه تأسیسات ما توسط اسرائیل و ایالات متحده مورد حمله قرار گرفته و آسیب دیده است.

اما اگر برجام به شکلی احیا شود آیا شما آمادگی دارید که مثلاً به غنی‌سازی ۳.۶۷ درصد بازگردید؟ در آینده قرار است چه اتفاقی در این خصوص رخ دهد؟

آنچه از رسانه‌های غربی انتظار داریم این است که منصف و واقع‌بین باشند. شما را به تاریخچه این موضوع ارجاع می‌دهم؛ چرا ما از تعهداتمان عقب‌نشینی کردیم؟ در سال ۲۰۱۹ گفتیم که آماده‌ایم مجدداً به تعهداتمان تحت برجام بازگردیم، اگر سه کشور اروپایی، اتحادیه اروپا و دیگران تعهداتشان را اجرا کنند. این موضع ما هنوز پابرجاست.

آیا آن موضع شما هنوز برقرار است؟

اگر همه به برجام بازگردند، ما هم این کار را خواهیم کرد. بله. چون برجام پشتوانه قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل را دارد. ما عضو شورای امنیت نیستیم. آن قطعنامه توسط ایالات متحده پیشنهاد شد و با اجماع، از جمله با رأی بریتانیا و فرانسه، تصویب شد. اگر آن‌ها حداقلی از حسن نیت را داشتند، سعی می‌کردند تعهداتشان تحت برجام را دوباره اجرا کنند و سپس از ایران انتظار داشته باشند که به تعهداتش بازگردد.

از نظر عملی، شما برای مدت طولانی نمی‌توانید غنی‌سازی داخلی انجام دهید، درست است؟

من از مباحث فنی اطلاعی ندارم.

خطر اینجا است که هر دو طرف وارد بحثی کاملاً نظری درباره حق غنی‌سازی در داخل ایران شوند، در حالی که شما به هر حال نمی‌توانید این کار را انجام دهید. پس چه فایده‌ای دارد که جنگ دوم بر سر چیزی باشد که نمی‌توانید انجام دهید؟

آن‌ها می‌گویند تأسیسات ایران به شدت آسیب دیده و دیگر امکان غنی‌سازی نیست. اگر این‌طور است، خب، نگرانی‌شان چیست؟! اگر فکر می‌کنید ما عملاً غنی‌سازی صفر داریم، پس چرا ایران را با تحریم‌های بیشتر و قطعنامه‌های جدید شورای امنیت تهدید می‌کنید؟

این رفتار باعث می‌شود ایرانی‌ها نتیجه بگیرند که مسئله هسته‌ای بهانه‌ای بوده و آن‌ها فقط می‌خواهند ایران را تضعیف کنند. برخی می‌گویند، می‌توانید از حق غنی‌سازی برخوردار باشید بدون اینکه ضرورتاً غنی‌سازی کنید. این مثل این است که بگویند شما حق نوشیدن آب دارید اما عملاً نباید این کار را بکنید. چنین تفسیری واقعاً به معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای(NPT) آسیب می‌رساند، چون در ماده چهارم کاملاً روشن است که حقوق کشورهای عضو چیست. نمی‌توانید از یک کشور انتظار داشته باشید که بخشی از یک معاهده باشد، به تعهدات آن پایبند باشد، اما از حقوق و امتیازاتش صرف‌نظر کند.

تصمیم‌گیری درباره NPT و خروج از آن به عهده رهبر انقلاب است، نه مجلس، درست است؟

از نظر قانونی، پیوستن به هر معاهده یا توافقی در حوزه اختیارات مجلس است و سپس باید توسط شورای نگهبان تأیید شود. این در مورد خروج از هر معاهده هم صدق می‌کند. بنابراین، این کار باید توسط مجلس انجام شود.

برخی می‌گویند این فقط در حوزه اختیارات رهبر انقلاب است.

از نظر قانونی در سیستم ما، پیوستن به هر معاهده بین‌المللی بر عهده مجلس است.

آیا اکنون طرحی در این مورد در مجلس در حال بررسی است؟

آن‌ها در حال کار روی آن هستند، اما هنوز تصویب نشده است.

آیا احساس می‌کنید اروپا شما را ناامید کرده است؟ برداشت من این است که زمانی اروپا به عنوان میانجی بین شما و آمریکا عمل می‌کرد، اما این نقش تمام شده است. و در نهایت، به نظر می‌رسد ۵۰ درصد احتمال دارد جنگ دیگری رخ دهد. آیا این بار بهتر آماده خواهید بود؟

ما آماده‌ایم. این مسئله به عزت و حاکمیت ملی و استقلال ما مربوط می‌شود. ما در طول قرن‌ها یاد گرفته‌ایم چگونه خودمان را با شرایط وفق دهیم. می‌دانیم که جنگ بسیار پرهزینه است، اما در عین حال، برای ملتی که یک کشور تمدنی با تاریخی غنی و پرافتخار است، گاهی باید بهایی برای زندگی با عزت پرداخت. فکر می‌کنم شما به عنوان بریتانیا، تجربه واقعه بلیتز (حمله غافلگیرانه آلمان نازی در جریان جنگ جهانی دوم) را داشتید که در جریان آن مجبور شدید در برابر آلمان نازی از خود دفاع کنید. ما هم وقتی در ۱۳ ژوئن مورد حمله قرار گرفتیم، وضعیت مشابهی را تجربه کردیم. گاهی هیچ چاره‌ای جز قوی و سرسخت بودن ندارید.

ما به آن «روحیه بلیتز» می‌گوئیم، یعنی حال و هوای ملت هنگام حملات غافلگیرانه آلمان نازی. آیا احساس می‌کنید این روحیه را داشتید؟

بله، ما با چنین روحیه‌ای متحد و منسجم در برابر حمله اسرائیل ایستادیم. این یک جنگ تجاوزکارانه و ظالمانه بود و هر ایرانی متوجه شد که این جنگ، جنگی غیرعادلانه است و باید متحد شویم تا بتوانیم از خودمان به عنوان یک ملت دفاع کنیم.

به گزارش آرمان آرا به نقل از شبکه الجزیره، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در گفت‌وگو با پایگاه خبری «دیلی کالر» گفت: اسرائیل بزرگ‌ترین گروه فشار را داشت، اما اکنون در بسیاری زمینه‌ها، به ویژه در کنگره، تضعیف شده است و جنگ فعلی برای تل آویو خسارت‌آور است.

ترامپ گفت: هیچ‌کس برای اسرائیل در حملات اخیر ما علیه ایران بیشتر از من کاری نکرده است.

رئیس جمهوری آمریکا همچنین تأکید کرد: آن‌ها مجبور خواهند شد این جنگ را خاتمه دهند و هیچ شکی نیست که این جنگ به اسرائیل آسیب می‌رساند.

وی ادامه داد: ممکن است اسرائیل در جنگ پیروز شود، اما در حوزه روابط عمومی جهانی چیزی به دست نمی‌آورد و این به آن‌ها ضرر می‌رساند.

رئیس‌جمهوری آمریکا درباره وضعیت گروه‌های فشار نیز گفت: اسرائیل ۱۵ سال پیش قوی‌ترین گروه‌های فشار را داشت، اما اکنون به ویژه در کنگره تضعیف شده است.

ترامپ در بخش دیگری از این مصاحبه به موضوع جنگ اوکراین پرداخت و افزود: فکر می‌کردم پایان جنگ در اوکراین به خاطر روابط من آسان خواهد بود، اما به نظر نمی‌رسد این‌گونه باشد.

ما قادر خواهیم بود این جنگ را به پایان برسانیم، اما این موضوع زمان زیادی طول خواهد کشید.

وی افزود: ما به اعزام سرباز به اوکراین در چارچوب تضمین‌های امنیتی فکر نمی‌کنیم، اما ممکن است پشتیبانی هوایی ارائه دهیم.

به گزارش آرمان آرا، شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین، در ژوئیه ۲۰۲۴ در جمع رهبران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO) و چند کشور دیگر در آستانه، قزاقستان، گفت: «هیچ کوه یا اقیانوسی نمی‌تواند میان مردمانی که آرمان‌های مشترک دارند فاصله بیندازد.»

در آن زمان، این ضرب‌المثل کهن چینی در سخنان جین‌پینگ اغراق‌آمیز و دور از واقعیت به نظر می‌رسید؛ نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند که یکی از اعضای اصلی سازمان است، حتی در نشست سران حاضر نشد و به جلسه پارلمان استناد کرد – اقدامی که عملاً بی‌اعتنایی به بلوکی بود که سال‌ها تحت رهبری پکن و مسکو قرار داشت.

اما یک سال بعد، چشم‌انداز ژئوپلیتیکی بسیار متفاوت به نظر می‌رسد: چین هم‌اینک میزبان نشست سالانه این سازمان است و جمعی از رهبران منطقه و فراتر از آن در آن حضور یافته‌اند. مودی برای نخستین بار از سال ۲۰۱۸ به چین سفر کرده است؛ در حالی که روند نزدیکی مجدد هند و چین که اواخر سال گذشته آغاز شد، با اعمال تعرفه ۵۰ درصدی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، بر کالاهای هندی شتاب بیشتری گرفت و دهلی‌نو را واداشت به‌دنبال روابط قوی‌تر با پکن و دیگر بازیگران اوراسیا باشد.

در زمانی که بخش بزرگی از جهان با آشفتگی ناشی از تعرفه‌ها و تهدیدهای ترامپ دست و پنجه نرم می‌کند، تحلیلگران انتظار دارند نشست سازمان به سکویی برای جین‌پینگ تبدیل شود تا کشورش را به‌عنوان یک نیروی تثبیت‌کننده و قادر به متحد کردن «جنوب جهانی» در برابر غرب – به‌ویژه آمریکا – معرفی کند.

لیو بین، معاون وزیر خارجه چین، هفته گذشته در یک نشست خبری در پکن گفت این اجلاس «یکی از مهم‌ترین رویدادهای دیپلماتیک در سطح سران و در خاک چین در سال جاری» خواهد بود.

کجا برگزار می‌شود و چه کسانی شرکت می‌کنند؟

نشست امسال از دیروز- ۳۱ آگوست- در تیانجین، شهری در شمال چین در کنار دریای بوهای آغاز شده و آغاز شده و تا امروز-اول سپتامبر- ادامه می‌یابد. لیو به خبرنگاران گفت که این نشست میزبان بیش از ۲۰ رهبر خارجی و ۱۰ رئیس سازمان بین‌المللی خواهد بود.

شرکت‌کنندگان شامل رهبران کشورهای عضو سازمان هستند: نارندرا مودی نخست‌وزیر هند، ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه، مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور ایران، شهباز شریف نخست‌وزیر پاکستان، الکساندر لوکاشنکو رئیس‌جمهور بلاروس، قاسم جومارت توقایف رئیس‌جمهور قزاقستان، شوکت میرضیایف رئیس‌جمهور ازبکستان، صدر جباروف رئیس‌جمهور قرقیزستان و امامعلی رحمان رئیس‌جمهور تاجیکستان.

رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه، مین آنگ هلینگ فرمانده ارتش میانمار، کی.پی. شارما اولی نخست‌وزیر نپال، پرابوو سوبیانتو رئیس‌جمهور اندونزی، انور ابراهیم نخست‌وزیر مالزی و محمد معیزو رئیس‌جمهور مالدیو نیز از جمله رهبران حاضر در این نشست هستند.

آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل و کائو کیم هورن دبیرکل آسه‌آن (انجمن ملل جنوب شرق آسیا) نیز در نشست امسال شرکت کرده است.

آیا سازمان همکاری شانگهای اهمیت دارد؟

سازمان همکاری شانگهای در سال ۱۹۹۶ به‌عنوان یک بلوک امنیتی با نام «شانگهای پنج» آغاز شد. چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان برای حل اختلافات مرزی پس از جنگ سرد و فروپاشی شوروی آن را بنیان گذاشتند.

اما در ژوئن ۲۰۰۱ این گروه به سازمان همکاری شانگهای تبدیل شد و ازبکستان نیز به آن پیوست. مقر اصلی سازمان در پکن قرار دارد. در سال ۲۰۱۷ هند و پاکستان عضو شدند. ایران در ۲۰۲۳ و بلاروس در ۲۰۲۴ به عضویت کامل درآمدند.

علاوه بر این، سازمان ۱۴ شریک گفت‌وگو دارد که شامل عربستان سعودی، مصر، ترکیه، میانمار، سریلانکا و کامبوج می‌شود. کشورهای عضو سازمان ۴۳ درصد جمعیت جهان و ۲۳ درصد – یعنی تقریباً یک چهارم – اقتصاد جهانی را تشکیل می‌دهند. اما «آلخاندرو ریس»، استاد دانشگاه هنگ‌کنگ، به الجزیره گفت چشم‌انداز و هویت سازمان همچنان نامشخص است.

او افزود: ایالات متحده پس از جنگ جهانی دوم، بیشتر سازمان‌های چندجانبه مانند سازمان ملل، بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول را رهبری کرد. اما پایان جنگ سرد و ظهور اقتصادهایی مانند چین، هند، برزیل و آفریقای جنوبی باعث «تنوع‌بخشی به چندجانبه‌گرایی» شد که به تشکیل بلوک‌هایی مثل بریکس برای نمایندگی «جنوب جهانی» انجامید. به همین دلیل، سازمان همکاری شانگهای نیز یکی از همین سازمان‌های جدید چندجانبه است.

بریکس (BRICS) که از حروف اول برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی گرفته شده، خود را به‌عنوان یک مجمع برای جنوب جهانی معرفی می‌کند و درباره ژئوپلیتیک، امنیت جهانی و تجارت بحث می‌کند.

اما در حالی که سازمان همکاری شانگهای ابتدا بر امنیت منطقه‌ای متمرکز بود، اکنون حوزه فعالیتش گسترش یافته و تجارت و سایر موضوعات جنوب جهانی را هم در بر می‌گیرد. به همین دلیل تشخیص تفاوت آن با سازمان‌هایی مثل بریکس دشوار است.

مانوج کوالرامانی، رئیس برنامه مطالعات هند-اقیانوس آرام در مؤسسه تاکششیلا در هند، موافق این نظر است و می‌گوید: «سازمان همچنان در جست‌وجوی هویت است.»

به گفته او، در حال حاضر این هویت حول مفهوم «امنیت تجزیه‌ناپذیر» شکل می‌گیرد؛ یعنی امنیت یک کشور نباید به بهای ناامنی کشور دیگر باشد.

او اضافه کرد: «این برداشت، دقیقاً برعکس دیدگاه ناتو است. ناتو امنیت را به‌صورت جمعی و بلوکی تعریف می‌کند. اما سازمان همکاری شانگهای تأکید دارد که منافع همه باید در نظر گرفته شود. این دیدگاه همچنین پیامی برای آمریکاست که می‌گوید: ما هم قدرت بزرگی هستیم و باید منافع ما – دست‌کم در اطراف مرزهایمان – محترم شمرده شود.»

چرا این نشست اهمیت ویژه‌ای دارد؟

این نشست در شرایطی برگزار می‌شود که جنگ روسیه در اوکراین ادامه دارد، نسل‌کشی اسرائیل در غزه و اشغال کرانه باختری تشدید شده، تنش‌های امنیتی در جنوب آسیا و منطقه آسیا-پاسیفیک جریان دارد و جنگ تجاری جهانی ترامپ نیز بر اوضاع سایه انداخته است.

کوالرامانی می‌گوید: «جهان در وضعیتی به‌شدت متلاطم قرار دارد. احتمالاً چین و روسیه در این نشست تلاش خواهند کرد بر ورود جهان به دوران چندقطبی و تبیین مفهوم امنیت تجزیه‌ناپذیر تأکید کنند.»

او افزود: «اهمیت نشست همچنین در این است که بسیاری معتقدند چندجانبه‌گرایی به‌دلیل سیاست‌های ایالات متحده با تهدیدی وجودی روبه‌روست، در حالی که کشورهای عضو سازمان همچنان بر چندجانبه‌گرایی و نه یک‌جانبه‌گرایی پافشاری می‌کنند.»

ریس نیز می‌گوید اهمیت نشست در نمادها و نشانه‌هاست: «این زمانی است که آمریکا تقریباً با همه کشورها پل‌های ارتباطی خود را سوزانده است. بنابراین، از دیدگاه شی، این فرصت خوبی برای چین است که خود را به‌عنوان یک قدرت جهانی معرفی کند و نشان دهد روابط سازنده‌ای با بسیاری کشورها دارد.»

دو روز پس از پایان نشست، پکن در سوم سپتامبر یک رژه بزرگ نظامی به مناسبت پایان جنگ جهانی دوم در آسیا برگزار خواهد کرد. بسیاری از رهبران شرکت‌کننده در نشست – از جمله پوتین، لوکاشنکو و سوبیانتو – انتظار می‌رود برای رژه نیز در پکن بمانند. کیم جونگ اون رهبر کره شمالی هم احتمالاً به پکن سفر خواهد کرد. ریس می‌گوید این موضوع نیز بخشی از «نمایش قدرت» شی در میزبانی رهبران جهان خواهد بود.

مواضع سازمان در مسائل کلیدی چیست؟

سازمان اغلب در موضوعات ژئوپلیتیکی به اجماع نمی‌رسد. برای نمونه، روسیه توانسته اکثر اعضا را در حمایت از مواضع خود در جنگ اوکراین همراه کند، اما هند نقش متوازن‌تری بازی کرده است: از یک‌سو خواهان صلح و روابط بهتر با اوکراین و از سوی دیگر، رکورد خرید نفت از روسیه را ثبت کرده است.

پنجشنبه هفته گذشته وزارت خارجه اوکراین از اعضای سازمان خواست «موضعی روشن اتخاذ کنند» و نشان دهند که به اصول حقوق بین‌الملل پایبندند و «جنگ تجاوزکارانه روسیه علیه اوکراین و کشتار کودکان اوکراینی را تحمل نمی‌کنند».

جنگ اسرائیل در غزه و حملات نظامی در کرانه باختری، لبنان و ایران نیز میان اعضای سازمان شکاف ایجاد کرده است. زمانی که سازمان حمله اسرائیل به ایران را محکوم کرد، هند – به‌دلیل روابط نزدیک با اسرائیل – حاضر نشد بیانیه مشترک را امضا کند.

تنش میان هند و پاکستان نیز ادامه دارد. دهلی‌نو همواره از سازمان خواسته است تا «تروریسم فرامرزی» را که آن را به اسلام‌آباد نسبت می‌دهد محکوم کند. در ژوئیه، هند از سازمان خواست حمله مسلحانه در کشمیر تحت کنترل هند که ۲۶ کشته بر جا گذاشت، محکوم کند. هند پاکستان را مسئول دانست، اما اسلام‌آباد این اتهام را رد کرد.

از آنجا که تصمیم‌های سازمان بر پایه اجماع است، مخالفت برخی اعضا باعث شد این درخواست پذیرفته نشود و هند پس از نشست وزیران دفاع، بیانیه مشترک را امضا نکرد.

چرا میان اعضای سازمان اختلاف وجود دارد؟

کوالرامانی می‌گوید: «کشورها به دلایل متفاوتی به این سازمان پیوسته‌اند. کشورهای آسیای مرکزی به‌خاطر نگرانی‌های امنیتی و تمایل به همکاری اقتصادی با چین آمدند. برای هند، موضوع مقابله با تروریسم کلیدی بود.»

در حالی که پکن تلاش دارد امسال رویکردی متحد به نمایش بگذارد، ریس یادآور شد که احتمالاً «سمبل‌گرایی بیش از دستاوردهای واقعی» در نشست غالب خواهد بود.

او افزود: «بعید می‌دانم این سازمان بتواند فراتر از نمادگراییِ گردهم‌آوردن کشورها به‌عنوان سکویی برای جنوب جهانی یا محملی برای چین و روسیه به‌عنوان شرکای ارشد اوراسیا پیش برود.»

این موضوع برای آمریکا چه معنایی دارد؟

ترامپ بارها سازمان‌های جنوب جهانی را مورد انتقاد قرار داده است. او پیش‌تر تهدید کرده بود که بریکس را با اعمال تعرفه بر اعضایش «از پا درخواهد آورد» و این بلوک را «ضدآمریکایی» خوانده بود.

ریس گفت نشست سازمان به‌دقت از سوی آمریکا دنبال خواهد شد و حتی می‌تواند بر نشست چهارجانبه (کواد) که اواخر امسال به میزبانی هند برگزار می‌شود، اثر بگذارد.

گفت‌وگوی امنیتی چهارجانبه یا «کواد» در سال ۲۰۰۷ توسط هند، ژاپن، استرالیا و آمریکا برای مقابله با نفوذ فزاینده چین در منطقه آسیا-پاسیفیک تشکیل شد. در ۲۵ سال گذشته، هند به آمریکا و متحدانش نزدیک‌تر شده است.

اما پس از آنکه واشنگتن به‌دلیل واردات نفت روسیه، تعرفه ۵۰ درصدی بر هند اعمال کرد، تحلیلگران انتظار دارند دیدار مودی و شی در تیانجین به‌ویژه مورد توجه آمریکا باشد.

ریس گفت: «ایالات متحده به‌ویژه تعامل هند و چین را به دقت خواهد دید، زیرا این دو کشور در حال تلاش برای حل تنش‌های دوجانبه هستند.»

او افزود: «در شرایط فعلی، با وجود تعرفه‌ها و نشست کواد، دیدنی خواهد بود که مودی چه رویکردی در پیش می‌گیرد.»

کوالرامانی هشدار داد که نباید نتیجه گرفت روابط هند و آمریکا شکسته است، حتی اگر بر سر تعرفه‌ها تنش وجود داشته باشد.

او گفت: «این‌ها اقتصادهای بالغی هستند که در بسیاری زمینه‌ها روابط نزدیک دارند. آمریکا نه‌تنها تعامل هند بلکه تعامل پاکستان، ایران، روسیه و چین را هم در این نشست زیر نظر خواهد گرفت.»

او افزود: «مطمئنم آمریکا پیام‌هایی را که باید از نشست سازمان بگیرد، دریافت خواهد کرد. برایش خوب است که ببیند و درس بگیرد.»

به گزارش آرمان آرا به نقل از المسیره، سازمان عملیات تجارت دریایی بریتانیا اعلام کرد که اطلاعاتی مبنی بر وقوع انفجار و سقوط یک شیء ناشناس در نزدیکی یک کشتی در دریای سرخ دریافت کرده است.

سازمان عملیات تجارت دریایی بریتانیا افزود که کاپیتان این کشتی در جنوب غربی ینبع عربستان از سقوط یک پرتابه در نزدیکی کشتی خود و وقوع انفجاری مهیب خبر داده است.

طبق ادعا و اعلام این سازمان، همه خدمه در سلامت هستند، کشتی به سفر خود ادامه می‌دهد و مقامات در حال بررسی این حادثه هستند.

شرکت امنیتی بریتانیایی «امبری» نیز اعلام کرد که کشتی درگیر در این حادثه در جنوب غربی ینبع متعلق به اسرائیل بود که با پرچم لیبریا در حال حرکت بود.

جزئیات بیشتری از این انفجار اعلام نشده است.

بندر ینبع تقریباً ۸۰۰ کیلومتر از سواحل یمن فاصله دارد و بیشتر کشتی‌هایی که از این بندر حرکت می‌کنند، نفتکش هستند.

ارتش یمن قبلاً اعلام کرده بود تا زمانی که غزه در معرض نسل کشی و گرسنگی قرار داشته باشد، مسیر کشتیرانی دیگر امن نخواهد بود و این وضعیت تا پایان تجاوزات و محاصره رژیم صهیونیستی علیه غزه ادامه خواهد داشت‌.

به گزارش آرمان آرا، امیر محمد بهادری پیش ازظهر امروز یکشنبه در گفتگویی رسانه‌ای از ارسال بیش از ۱۰۰۰ اثر به دبیرخانه سوگواره پایتخت موکب ها در بخش‌های مختلف خبر داد.

وی اعلام کرد که فرآیند دریافت آثار تا پایان شهریور ماه ادامه خواهد داشت و هنرمندان و علاقه‌مندان همچنان فرصت دارند تا آثارهنری خود را به دبیرخانه جشنواره ارسال کنند.

به گفته بهادری، بخش ویژه مردمی این سوگواره تاکنون بیشترین استقبال را به خود اختصاص داده و بیشترین تعداد آثار دریافت‌شده در این بخش ثبت شده است.

سخنگوی چهارمین سوگواره پایتخت موکب‌ها به نگاه ویژه این دوره به فرهنگ موکب داری در استان خوزستان و تجلی آن در جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل اشاره کرد.

وی تأکید کرد که این سوگواره درصدد است تا با پررنگ کردن این مفاهیم، نقش موکب‌ها و ایثارگری‌های مردمی را در بستر فرهنگی و تاریخی به تصویر بکشد.

خبرگزاری مهر – گروه بین الملل: انصارالله یمن امروز از شهادت احمد غالب الرهوی نخست وزیر یمن خبر داد که تابستان گذشته از سوی مهدی المشاط رئیس شورای عالی سیاسی یمن نخست وزیر دولت تغییر و سازندگی یمن شده بود.

ریاست‌جمهوری یمن با انتشار بیانیه‌ای شهادت «احمد غالب الرهوی نخست‌وزیر و شماری از وزرای همراه او را در حمله روز پنجشنبه گذشته رژیم صهیونیستی به صنعا اعلام کرد.

در بیانیه روز شنبه ریاست جمهوری یمن آمده است: امروز، در بحبوحه نبرد آشکار با دشمن اسرائیلی، ما شهادت جمعی، از جمله رهبران ملی که نماینده مردم یمن با تمام تنوع خود هستند را به سوگ می‌نشینیم. در حمله پنجشنبه (۶ شهریور ماه ۱۴۰۴) رژیم صهیونیستی به صنعا احمد غالب الرهوی نخست وزیر دولت تغییر و سازندگی و تعدادی از وزرای یمنی به شهادت رسیده و شماری نیز زخمی شدند که حال برخی از آنان وخیم است.

در این بیانیه آمده است: دشمن جنایتکار اسرائیلی آنها را در جریان یک نشست که توسط دولت برای ارزیابی فعالیت‌ها و عملکرد آن در طول سال گذشته برگزار شده بود، هدف قرار داد. ما به ملت بزرگ یمن اطمینان می‌دهیم و متعهد می‌شویم که دولت، به یاری خداوند، نقش خود را در مراقبت از شهروندانش ایفا خواهد کرد. نهادها به ارائه خدمات به مردم مبارز، صبور و ثابت قدم یمن ادامه خواهند داد و آنها، صرف نظر از میزان فاجعه، تحت تأثیر قرار نخواهند گرفت. خون شهدای بزرگ، انگیزه‌ای برای ادامه این مسیر خواهد بود.

در ادامه این بیانیه آمده است: ما به ملت بزرگ یمن، به ملت مظلوم فلسطین، به همه مردم کشورمان و به همه آزادگان جهان تأکید می‌کنیم که به موضع واقعی خود در حمایت و دفاع از مردم غزه و تقویت نیروهای مسلح خود و توسعه توانایی‌های آنها برای مقابله با همه چالش‌ها و خطرات ادامه خواهیم داد. این موضع با موضع ملت بزرگ یمن ما که با عزم، اراده و ایمان در همه عرصه‌ها و میادین حضور دارند، سازگار است.

در پایان این بیانیه آمده است: ما از خداییم و به سوی او باز خواهیم گشت. خدا ما را بس است و او بهترین وکیل است. برای شهدا رحمت واسعه، برای مجروحان شفا، برای زندانیان آزادی و برای مردم عزیز ما و همه آزادگان کشور عزت و پیروزی آرزومندم.

احمد غالب الرهوی که بود؟

احمد غالب ناصر الرهوی عضو کنگره مردمی و متولد استان ابین در جنوب یمن بود. وی یکی از شخصیت‌های بارز یمنی محسوب می‌شود. او از یک خانواده سیاسی است چرا که پدرش، غالب الرهوی یک چهره سیاسی و اجتماعی بود که در دهه هفتاد قرن گذشته ترور شد.

او به عنوان مدیر کل منطقه خنفر و سپس معاون فرماندار استان‌های ابین و المحویت خدمت کرد. در سال ۲۰۱۵ به صنعا نقل مکان کرد و عضو شورای عالی سیاسی یمن شد. در اوت ۲۰۲۴ مأمور تشکیل کابینه تغییر و سازندگی شد و جانشین عبدالعزیز بن حبتور شد.

الرهوی از چندین سو قصد جان سالم به در برد که مهمترین آنها منفجر کردن منزلش در منطقه باتیس در استان ابین بود. القاعده مسئولیت این حمله را برعهده گرفت.

تعیین محمد مفتاح به عنوان نخست وزیر پیشبرد امور

مهدی المشاط رئیس شورای عالی سیاسی یمن در حکمی جانشین الرهوی نخست وزیر شهید دولت یمن در صنعا را تعیین کرد.

محمد احمد مفتاح معاون اول نخست وزیر بود که به عنوان نخست وزیر پیشبرد امور تعیین شد.

واکنش حماس به شهادت نخست وزیر یمن

جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) در بیانیه‌ای، شهادت «احمد غالب الرهوی»، نخست‌وزیر دولت تغییر و سازندگی در جمهوری یمن، و شماری از همراهانش را در یک حمله هوایی رژیم صهیونیستی تسلیت گفت.

حماس این اقدام را نقض آشکار حاکمیت یک کشور عربی و جنایت فجیع و گستاخی صهیونیستی علیه تمامی هنجارها و قوانین بین‌المللی دانست و آن را شدیداً محکوم کرد.

بر اساس بیانیه حماس، شهید الرهوی و همراهانش قهرمانانی شهید در مسیر یاری و وفاداری به مردم ما و دفاع از غزه، قدس و الاقصی بودند که در پی یک حمله غافلگیرانه و بزدلانه صهیونیستی به شهادت رسیدند.

حماس ضمن عرض تسلیت و همدردی صمیمانه به انصار الله، نیروهای مسلح یمن و ملت عزیز یمن، شفای عاجل مجروحان این حمله را از خداوند متعال مسئلت کرد و همبستگی کامل خود را با آنان اعلام داشت.

این جنبش با افتخار و ستایش فراوان، مواضع شرافتمندانه، حمایت‌ها و پشتیبانی ارزشمند یمن از مردم فلسطین در نوار غزه را یادآور شد.

در این بیانیه تأکید شده است که این خون‌های پاک و گرانبهایی که در سرزمین یمن در راه پیروزی مظلومیت ملت و مقدسات ما جاری شد، امروز با خون‌های کاروان‌های ملت فلسطین در نبرد جاری طوفان الاقصی در هم می‌آمیزد تا بر وحدت امت ما، محوریت آرمان ما و خطر این دشمن صهیونیستی بر امنیت و ثبات امت، منطقه و جهان تأکید کند.

در پایان بیانیه، حماس برای شهید مجاهد احمد غالب الرهوی، نخست‌وزیر دولت تغییر و سازندگی در جمهوری عربی یمن و یاران وزیر شهیدش، طلب رحمت الهی و علو درجات کرد و برای یمن آرزوی خیر و پاداش نمود و برای مجروحان شفای عاجل خواست.

واکنش جهاد اسلامی

همچنین جنبش جهاد اسلامی فلسطین با انتشار بیانیه‌ای، شهادت احمد غالب الرهوی، نخست‌وزیر یمن در دولت تغییر و سازندگی، و جمعی از وزرای یمنی را در حمله هوایی هفته گذشته رژیم صهیونیستی تسلیت گفت.

جهاد اسلامی ضمن عرض تسلیت به مهدی المشاط، رئیس شورای عالی سیاسی یمن، جنبش انصارالله، رهبری، کادرها و دوستداران آن و عموم مردم عزیز و برادر یمن، این ضایعه را به ملت یمن تسلیت گفت.

جهاد اسلامی با اشاره به این حمله، آن را یک حمله وحشیانه صهیونیست‌ها و ارتکاب عمدی یک جنایت جنگی جدید با هدف قرار دادن مقرهای دولتی توصیف کرد.

در این بیانیه آمده است: این شهادت مبارک، بر وحدت خون میان ملت‌های فلسطین و یمن در رویارویی با رژیم صهیونیستی جنایتکار، دشمن امت و دشمن بشریت، تأکید دارد.

جهاد اسلامی، این شهادت را نشان افتخار، عزت و سربلندی برای رهبران و قهرمانان شجاع یمن دانست که خون و جان خود را در راه دفاع از شرافت امت، یاری ملت فلسطین و پافشاری بر آرمان فلسطین و مقدساتش فدا کردند.

در پایان این بیانیه، جهاد اسلامی با تبریک این شهادت، از خداوند متعال برای شهدا طلب رحمت واسعه و برای مجروحان شفای عاجل مسئلت و تأکید کرد که «به یمن عزیز، رهبری و مردم آن، اطمینان کامل دارد که از دفاع از کرامت امت دست نخواهند کشید و رژیم اشغالگر را به دلیل جنایات وحشیانه‌اش مجازات خواهند کرد».

جنبش مجاهدین فلسطین: شهادت الرهوی گواهی بر درست بودن راه است

جنبش مجاهدین فلسطین نیز ضمن تسلیت شهادت نخست وزیر یمن به ملت و رهبر انصارالله یمن اعلام کرد: شهادت مقامات بارز یمنی در این نبرد مقدس گواهی آشکار بر درست بودن راه و وحدت امت و سرنوشت آن در رویارویی با دشمن صهیونیستی است. ملت فلسطین جانفشانی ملت بزرگ یمن که تاوان موضعش در حمایت از فلسطین را می‌پردازد را فراموش نخواهد کرد.

در این بیانیه آمده است: حمله دشمن صهیونیستی به جلسه غیرنظامی گواهی آشکار از ناتوانی و شکست آن در برابر رزمندگان یمنی است. ما اطمینان کامل داریم که رهبران یمن این مصیبت را پشت سر خواهند گذاشت و به نبرد ادامه خواهند داد.

جبهه آزادی بخش فلسطین: امت اسلامی قهرمانانی بی نظیر را از دست داد

همچنین جبهه آزادی بخش فلسطین نیز ضمن تسلیت نخست وزیر یمن و شماری از وزیران در حمله بزدلانه دشمن صهیونیستی به ملت یمن و دولت و ارتش یمن و نیز رهبر انصارالله یمن، شهادت مسئولان یمنی را گواهی بر وفاداری و پایبندی آنها به مسائل امت و در رأس آنها مساله فلسطین دانست و اعلام کرد: امت اسلامی قهرمانان بی نظیر و وفاداران به امت اسلامی را از دست داد.

در این بیانیه آمده است: شهادت نخست وزیر و وزیران یمنی، خللی در عزم یمنی‌ها در دفاع از امت اسلامی و در رأس آنها فلسطین ایجاد نخواهد کرد.

یمن سر تعظیم فرود نمی‌آورد

بدیهی است که رژیم صهیونیستی از هیچ جنایتی فروگذار نمی‌کند و اوضاع غزه گواه این واقعیت است که علاوه بر حملات گسترده، ساکنان این منطقه را در شرایط گرسنگی قرار داده است. این اقدامات بزدلانه هرگز مانع از ادامه حملات نیروهای مسلح یمن به عمق اراضی اشغالی نخواهد شد. حملات موشکی به عمق دشمن ادامه دارد و محاصره دریایی نیز در راستای حمایت از مقاومت در غزه تداوم خواهد یافت.

حملات یمن ریشه در ارزش‌های دینی، اخلاقی و انسانی دارد. اشغالگران با آتش افروزی به دنبال پیروزی خیالی هستند، به این امید که روحیه درهم شکسته حاصل از جنگ علیه غزه را در داخل اراضی اشغالی بازسازی کنند.

اسرائیل تلاش می‌کند با حملات خود نشان دهد که به صحنه یمن بازگشته و تصویری پیروزمندانه از خود ارائه دهد، هرچند تحلیلگران نظامی اتفاق نظر دارند که اقدامات این رژیم بی‌اثر است. در چنین شرایطی، ادامه حمایت از غزه تنها مسیر پیش روی یمنی‌هاست.

یمن تحول قابل توجهی در موازنه قوا در سطح راهبردی علیه اشغالگران اسرائیلی ایجاد کرده است. ورود مستقیم نظامی یمن از طریق ضربات موشکی و پهپادی، با طی مسافت تا دو هزار کیلومتر، همراه با اعمال محاصره هوایی و دریایی، فشار روانی و عصبی شدیدی بر رژیم اسرائیل وارد کرده است. این رژیم ناچار است با تهدیدهای موشکی پرهزینه مقابله کند، امری که به یک چالش واقعی برای آن تبدیل شده است.

یمن امروز با معرفی راهبردی نوین، خلأ استراتژیک در جنگ را پر کرده و جلوه آشکار نبرد جهان عرب علیه رژیم اسرائیل محسوب می‌شود. حمایت مردم یمن، موضع مقاومت را تقویت کرده و از آرمان فلسطین در برابر اشغالگران حمایت می‌کند.

به گزارش آرمان آرا به نقل از «تاس»، «ماریا زاخاروا» سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه ضمن تکذیب اخبار منتشر شده مبنی بر اینکه مسکو برای حمله به ایران، اطلاعات نظامی را در اختیار اسرائیل قرار داده است، گفت: تلاش‌های بدخواهان (روابط ایران و روسیه) محکوم به شکست است.

وی در مورد برخی اخبار منتشر شده مبنی بر اینکه روسیه قبل از حملات اخیر اسرائیل به ایران، اطلاعات نظامی را در اختیار اسرائیل قرار داده گفت: بدیهی است کسانی که این اخبار دروغ را منتشر کرده‌اند و در انتشار چنین اطلاعاتی افراط کرده‌اند، هم دشمن روسیه هستند و هم دشمن ایران؛ ضمناً ما شاهد انتشار این اخبار دروغین در غرب نیز هستیم.

زاخاروا گفت: چنین اطلاعات نادرستی به صورت دوره‌ای منتشر می‌شود و تهران باید چنین تلاش‌هایی را محکوم کند. ما قبلاً این ارزیابی اصولی را از سوی تهران دیده‌ایم. ما فکر می‌کنیم که اینگونه شایعات برای منحرف کردن همکاری استراتژیک و جامع بین ایران و روسیه از مسیر خود مطرح شده است و بعید نیست که یکی از اهداف آن بی‌اعتبار کردن حمایت قاطع روسیه از همسایه و دوست جنوبی خود در دفاع از حقوق مشروع و منافع ملی‌اش باشد.

سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه خاطرنشان کرد که ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، رؤسای جمهور روسیه و ایران، در تماس تلفنی اخیر خود، تعهد کشورهای خود را به «گسترش همکاری‌های دوجانبه» تکرار کردند.

اخیراً محمد صدر، معاون پیشین وزارت امور خارجه در دولت اصلاحات، گفت که ممکن است «روسیه اطلاعاتی درباره سامانه‌های پدافند هوایی ایران در اختیار اسرائیل قرار داده باشد».

اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سوال آرمان آرا، در مورد ادعای مطرح شده از سوی محمد صدر راجع به برخی موضوعات مرتبط با سیاست خارجی گفت: آقای صدر از دیپلمات‌های باسابقه و از همکاران بازنشسته ما است و دیدگاه‌ها و تحلیل‌های وی-همانطور که خودش هم تصریح کرده- نظر شخصی وی بوده و طبیعی است که الزاماً منعکس کننده مواضع رسمی کشور نیست.

به گزارش آرمان آرا، منابع سوری اعلام کردند که صدای دو انفجار مهیب در اطراف شهرک‌های «کفر حور» و «بیت تیما» در حومه جنوب غربی دمشق شنیده شده است.

تاکنون جزئیات بیشتری از این خبر اعلام نشده است.

منابع محلی در سوریه بامداد پنجشنبه گزارش دادند که جنگنده‌های رژیم صهیونیستی با چندین حمله هوایی اطراف منطقه الکسوه در حومه دمشق را هدف قرار دادند.

این منابع همچنین اعلام کردند که صهیونیست‌ها اطراف جبل‌المانع در حومه غربی دمشق را نیز بمباران کردند.

روز سه‌شنبه نیز این منطقه هدف حمله اسرائیل قرار گرفت و در جریان آن ۶ تن از نظامیان وابسته به الجولانی کشته شدند.

خبرگزاری مهر -گروه هنر-عطیه مؤذن؛ حدود ۲ ماه از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه گذشته است و با این فاصله می‌توان ذره بینی روی فضای رسانه در این ایام انداخت تا با نگاهی آسیب شناسانه و تحلیلی هم به بررسی وضعیت موجود در زمان جنگ بپردازیم و هم با مرور آسیب‌ها و چالش‌ها به بهبود عملکرد رسانه‌ها در این ایام کمک کنیم.

خبرگزاری مهر در یک سلسله گفتگو با اهالی کاربلد و باسابقه حوزه رسانه از وضعیت رسانه‌ها در این ایام می پرسد و هر یک از کارشناسان و متخصصان و صاحبان این حرفه از زاویه‌ای به مساله مورد بحث می‌پردازند.

گفتگوی پیش رو با حسن شمشادی خبرنگار، گزارشگر، مستندساز و مجری است که به عنوان خبرنگار جنگی صداوسیما سال‌ها در عراق و سوریه حضور داشته است.

در بخش اول این گفتگو می‌خوانید:

*آقای شمشادی شما چه رسانه‌ای را در ایام جنگ بیشتر دنبال کردید و به نظر شما صبح روز جمعه ۲۳ خرداد تلویزیون چه کنشی داشت؟

اگر بخواهیم از عملکرد رسانه‌ها سخن بگوییم، در موضوعی که به نام جنگ ۱۲ روزه تحمیلی یا دفاع مقدس دوازده روزه از آن یاد می‌شود، باید مجموعه‌ای از مؤلفه‌ها را در کنار هم ببینیم. ابتدا لازم است همه رسانه‌ها را به صورت کلی در نظر بگیریم و سپس می‌توانیم جزئی‌تر به آنها بپردازیم. طبیعی است من به عنوان یک فعال رسانه‌ای که سابقه خبرنگاری، گزارشگری، اجرا، گویندگی، مستندسازی و تهیه‌کنندگی داشته‌ام و دارم، شاید همانند فعالان رسانه‌ای به اخبار و رسانه‌ها نگاه کنم. مقصودم این است که صرفاً منِ حسن شمشادی، یک رسانه خاص را دنبال نمی‌کنم، یک رسانه را مدام بررسی و پیگیری نمی‌کنم؛ بلکه رسانه‌های مختلف را مشاهده می‌کنم.

نکته دوم این است که وقتی سحرگاه جمعه ۲۳ خرداد صداهای مهیبی در تهران شنیده شد، طبیعتاً بر اساس همان سابقه ذهنی که داشتم، می‌دانستم این صداها طبیعی و عادی نیست. شاید برای برخی از مردم، به‌ویژه کسانی که دوران دفاع مقدس و جنگ تحمیلی را تجربه نکرده‌اند، آن صداها عجیب و غریب به نظر می‌رسید؛ اما برای من امری طبیعی بود، زیرا می‌دانستم این صدا، صدای انفجار است و در بخش‌هایی هم صدای پدافند به گوش می‌رسد. در اولین اقدام طبیعتاً تلویزیون و رسانه ملی را روشن کردم و پس از آن به سراغ رسانه‌های دیگر در بسترهای مختلف رفتم. اما اولین مراجعه من برای آگاهی از ماجرا این بود که ببینم شبکه خبر چه می‌گوید. می‌توان گفت عملکرد این شبکه در همان دقایق نخست را می‌توان هم «خوب و عالی» دانست و هم برداشت دیگری از آن داشت. خوب و عالی از این جهت که مجری در پخش زنده در حال سخن گفتن بود، زیرنویس درج می‌شد و از بینندگان خواسته می‌شد که در شبکه بمانند تا اخبار جدید و دقیق به اطلاعشان برسد.

*یعنی مهمترین برگ برنده شبکه خبر همان واکنش سریع نسبت به اتفاق بود.

بله اما حالا اگر از نگاه یک شهروند عادی بنگریم؛ من با شنیدن صدا از خواب برخاسته‌ام، تلویزیون را روشن کرده‌ام، در تهران زندگی می‌کنم، گوینده خبر این مطالب را می‌گوید و همان‌گونه که اشاره کردم، زیرنویس نیز درج می‌شود: «شنیده شدن صداهای مهیب در تهران – خبر فوری».

شما پنج دقیقه، ده دقیقه، یک ربع، نیم ساعت، ۲ ساعت منتظر می‌مانید، اما همچنان صداها مهیب است و مجری نیز همچنان همان را تکرار می‌کند و هنوز هیچ تصویری وجود ندارد و هیچ صدایی پخش نمی‌شود و هیچ بیانیه‌ای ارائه نشده است. خب، طبیعی است، اینها دقایق نخست جنگ است و همه این موارد طبیعی به شمار می‌رود، خصوصاً با آن هدف‌گیری که رژیم صهیونیستی در لحظات و دقایق آغازین انجام داده بود. بنابراین همه اینها طبیعی است.

بله، اما در رسانه دیگر طبیعی نیست. چرا طبیعی نیست؟ چون همه مردم تهران پس از چند دقیقه و چند ده دقیقه دیگر دریافتند که این جنگ است، اما رسانه همچنان می‌گوید «صداهای مهیب». صداهای مهیب می‌تواند صدای ترکیدن لوله گاز باشد، می‌تواند مربوط به انفجار گاز در خانه‌ای باشد یا صدای ترانس‌های برق. این‌ها همه صداهای مهیبی هستند که برای دقایق نخست مناسب‌اند، اما پس از آن دیگر مناسب نیست.

*بهتر بود چه رویکردی را در پیش بگیرند؟

بیننده منتظر نمی‌ماند که دائم بگویید «صداهای مهیب در حال شنیده شدن است، ما در حال پیگیری هستیم». تکرار یک واژه یا تکرار یک عبارت، بدون هیچ تصویری و بدون هیچ توضیح اضافه‌ای مخاطب را از آن شبکه دور می‌کند. در دقایق بعد می‌شد واژه را اصلاح کرد و گفت «صدای انفجار شنیده می‌شود»، یا «صداهای انفجار شدید و مهیب». یعنی ماهیت آن صدا را کمی مشخص‌تر بیان کرد تا مخاطب احساس کند رسانه‌ای که دنبال می‌کند جایگاه درستی دارد. شنونده و بیننده پس از چند دقیقه از چنین رسانه‌ای فاصله می‌گیرد و به سراغ رسانه‌های دیگر می‌رود؛ حال چه داخلی، چه خارجی، چه اینترنتی و چه ماهواره‌ای، به هر صورت طبق سلیقه‌ای که از پیش داشته یا منظومه فکری که برگزیده، به همان رسانه رجوع می‌کند و آنجا دنبال خبر می‌گردد. برای مثال، اگر رسانه‌های خارجی را در نظر بگیرید، من خودم خوشبختانه یا متأسفانه در خانه ماهواره نداشتم، اما از طریق اینترنت، صفحه‌ها، شناسه‌ها و شبکه‌هایشان را رصد می‌کردم.

*در این مقایسه به چه نتیجه‌ای رسیدید؟

متأسفانه آنها جلوتر از ما بودند. طبیعتاً آنها نیز در جنگ رسانه‌ای بخشی از پازل ترکیبی این جنگ به شمار می‌آیند، زیرا طرف مقابل در جنگ قرار دارند. به این ترتیب فضای رسانه‌ای را در اختیار گرفتند. طبیعی است که عمیق‌تر و گسترده‌تر عمل کردند، با واژگان جدیدتر، با نمایش تصاویر، با پخش صدای مردم روی تصاویر و با استفاده از تصاویری که مردم ارسال می‌کردند. همه اینها بخشی از یک پازل رسانه‌ای بود.

*کدام رسانه را در آن ایام بیشتر پیگیری کردید؟

هر رسانه‌ای که به نظرمان معتبر بوده، پیگیری شده است. طبیعتاً چون ماهواره نداشتم، در میان رسانه‌های تصویری شبکه خبر را بیشتر دنبال می‌کردم. در میان خبرگزاری‌ها، خبرگزاری‌های رسمی‌ای را که احساس می‌کردم به منابع نظامی نزدیک‌تر هستند، پیگیری می‌کردم.

*به دلیل اینکه منابع‌شان می‌توانست از خود منابع نظامی باشد.

البته آنها هم نقاط ضعف خود را داشتند، برخی دیر اطلاع‌رسانی می‌کردند، برخی اطلاع‌رسانی ناقص و حتی گاه اشتباه داشتند. اطلاعیه‌ها یا بیانیه‌هایی را از منابع رسمی منتشر می‌کردند که بعدها مشخص شد باگ‌هایی وجود داشته است که این اتفاق در صداوسیما هم رخ داد. برای نمونه، موضوع اصابت هواپیماهای اف -۳۵ و دستگیری خلبان زن که هنوز هیچ مستندی از سوی صداوسیما درباره آن ارائه نشده است.

*این مشکلات و خطاها در رسانه‌های دیگر هم رخ داد (رسانه‌های فارسی زبان معاند)؟

صد در صد اما یا اساساً کمتر بود یا … باید یک توضیحی داد وقتی می‌گوئیم «رسانه اول کشور» و بعد می‌گوئیم «رسانه ملی» که یک ابر رسانه به شمار می‌آید، طبیعتاً انتظاراتی شکل می‌گیرد. شما باید بتوانید این انتظارات را برآورده کنید. مخاطب در آن لحظات، له‌له‌زنان به دنبال فهمیدن است که چه اتفاقی افتاده؟ کجا هدف قرار گرفته؟ و می‌خواهد در جریان باشد، شما باید بتوانید به این نیاز پاسخ دهید. من درک می‌کنم که همه رسانه‌ها، به ویژه رسانه ملی، مشکلاتی در ارتباط با بیرون از سازمان خود برای اطلاع‌رسانی دارند. این را به‌خوبی می‌فهمم، سال‌ها در این فضا زندگی کرده‌ام، کار کرده‌ام، موضوع کارم بوده و اطلاع دارم اما باید این تبحر را داشته باشید که با واژگان جدید با مخاطب خود صحبت کنید تا هر چند دقیقه یک موج جدیدی را ایجاد کنید و هماهنگی‌های پشت پرده را با سازمان‌ها و نهادهای امنیتی، پدافند، قرارگاه خاتم، شورای امنیت ملی و … نشان دهید.

*یعنی حتی اگر به دیتای جدید یا خروجی خاصی هم نرسد اما باید تلاشتان را به مخاطب نشان دهند.

و صرفاً با اعلام اینکه «ما در حال پیگیری هستیم» یا «خبرنگاران ما پیگیر هستند» مخاطب راضی و قانع نمی‌شود و روی شبکه نمی‌ماند که یک جمله را بشنود.

*مجری‌ای که در آن لحظات نگاهش به مدیرانش و سردبیر و … است در آن لحظات دقیقاً چه می‌توانست انجام دهد؟ چون فکر می‌کنم پروتکلی هم در این لحظات وجود ندارد.

چرا فکر می‌کنید؟ من صراحتاً می‌گویم ما برای این موضوع پروتکل مدونی نداریم. البته اگر با هر مدیر ارشدی در سازمان صدا و سیما، خبرگزاری‌ها، وزارتخانه‌ها، ستاد کل نیروهای مسلح، ارتش، سپاه یا بسیج صحبت کنید، به‌طور قاطع خواهند گفت پروتکل وجود دارد. اما زمانی که از آنها سند بخواهید، چیزی نشان نمی‌دهند و اگر هم نشان دهند، مسئله اصلی این است که اگر پروتکل وجود دارد، چرا اجرا نمی‌شود؟ آیا این پروتکل به‌روز است یا مربوط به دوران دفاع مقدس و آن هشت سال است، زمانی که قرارگاه مرکزی موظف بود همه رسانه‌ها را پوشش دهد و اخبار درگیری‌ها در یک خبر ۲۱ اعلام می‌شد؟ آیا این پروتکل به‌روز شده و رسانه‌های نوین، فضای مجازی، بستر اینترنت، جنگ رسانه‌ای، جنگ روایت‌ها و روایت اول را در برمی‌گیرد؟ من می‌گویم پروتکلی نیست چون نه خودم مشاهده کرده‌ام و از هر فرد مرتبطی هم که پرسیدم، همین پاسخ را داده است.

حال اگر فرض کنیم چنین پروتکلی وجود دارد، پرسش این است که چه میزان از آن اجرایی می‌شود؟ آیا در این پروتکل تأکید شده که مجریان، گویندگان، گزارشگران، خبرنگاران، دبیران، سردبیران، مدیران، مدیران کل، رؤسا و معاونت‌ها باید پیش از وقوع جنگ آموزش ببینند یا خیر؟ من می‌گویم آموزشی نبوده است چون اگر چنین آموزشی وجود داشت، در جنگ رسانه‌ای ۱۲ روزه اخیر به‌ویژه در ساعات و روزهای نخست با این حجم از نقص و کاستی مواجه نمی‌شدیم.

نه مدیران و معاونان آموزش دیده‌اند، نه مجریان، خبرنگاران، گزارشگران، دبیران و سردبیران، نه تصویربرداران، عکاسان، مستندسازان و حتی افرادی که در استودیو مسئول سوئیچ هستند. هیچ‌یک آموزش ندیده‌اند. حال این پرسش پیش می‌آید که چگونه خانم سحر امامی توانست بدرخشد؟ این موضوع در واقع نقض این ادعاست. در حقیقت، درخشش او حاصل جوشش درونی مبتنی بر اعتقادات و باورها و عنایات الهی بود که در آن لحظه نصیبش شد و آن کلمات از زبانش جاری شد این امر نه آموزش بوده، نه آموخته قبلی و نه تجربه پیشین. سحر امامی که بسیار شجاعانه و تأثیرگذار عمل کرد پیش‌تر چند بار این تجربه را داشته است؟ پاسخ روشن است؛ هیچ‌گاه. چند بار در شرایط مشابه قرار گرفته است؟ باز هم هیچ و احتمالاً حتی به‌صورت نظری هم به او آموزشی داده نشده است. این موضوع نه تنها درباره او بلکه در مورد دیگر همکاران نیز صدق می‌کند که همه بر اساس اعتقادات و باورهای قلبی خود عمل کرده‌اند، نه بر مبنای آموزش و پروتکل.

به همین دلیل است که من در تدریس‌های مربوط به خبرنگاری بحران و جنگ، چه در مقایسه رسانه‌های داخلی و چه خارجی، به هنرجویان و کارآموزان تاکید می‌کنم که یکی از پایه‌های خبرنگاری در شرایط جنگ و بحران از منظر ما، اعتقاد و باور است. اگر شما اعتقاد و باور نداشته باشید، اساساً نمی‌توانید در میدان حاضر شوید. ممکن است خبرنگار یا مجری در آن سوی دنیا صرفاً به دلیل حرفه‌گرایی، جایزه، پاداش یا ارتقا در سازمان خود فعالیت کند اما در آن کار اعتقادی وجود ندارد. در کار ما اساس بر اعتقاد و باور است. ما بر مبنای نظام جمهوری اسلامی، انقلاب اسلامی، مسلمانان جهان، شیعیان، گفتمان مقاومت، شهدا، خانواده‌های محور مقاومت و مانند آن سخن می‌گوئیم. اگر کسی اعتقاد و باور ندارد، برادر یا خواهر گرامی، اساساً نباید وارد این عرصه شود. اگر می‌خواهد مجری، خبرنگار، گوینده، گزارشگر یا تهیه‌کننده باشد، می‌تواند صرفاً در حوزه‌هایی مانند جشنواره‌ها، رویدادهای فرهنگی، سفرهای ریاست‌جمهوری یا موضوعات سیاسی فعالیت کند.

*رسانه‌های جهان چطور؟ آنها این پروتکل را دارند که در چنین بحران‌هایی چگونه باید رفتار کرد و خبرنگار، گزارشگر یا مجری بداند روی آنتن چه‌گونه رفتار کند؟

من معتقدم رسانه‌های حرفه‌ای جهان چنین پروتکلی دارند؛ البته نه همه رسانه‌ها، با احترام به همه اهالی رسانه. چرا که در همه جای دنیا رسانه‌هایی وجود دارند که بعضاً ضعیف‌تر از رسانه‌های ما هستند، بسیاری نیز یک سر و گردن قوی‌ترند و برخی هم در سطحی متوسط فعالیت می‌کنند.

قطعاً و بلاشک رسانه‌های حرفه‌ای در خارج از کشور پروتکل دارند. برای مثال، رسانه‌های حرفه‌ای در انگلستان یا آمریکا پروتکل‌هایی دارند که می‌گویند «اگر شما در فضای مجازی هم قصد انتشار مطلبی دارید، نباید از این چارچوب‌ها خارج شوید». این موضوع جزو تعهدات نخستین قراردادهای کاری آنها است و وجود دارد. آن‌ها این کار را انجام داده‌اند؛ یعنی فرد اگر مطلبی علیه سیاست‌های رسانه یا در ضدیت با آن منتشر کند، این مسئله ناشی از سلیقه شخصی نیست بلکه تخطی از پروتکل است. آنها ابتدا یک تعهد امضا می‌کنند و موظف هستند در همان چارچوب حرکت کنند. پروتکلی که جنگ و بسیاری از حوادث طبیعی و غیرطبیعی تا درگیری‌های سیاسی، کودتا یا حمله نظامی را در برمی‌گیرد.

مثالی نزدیک‌تر بزنیم؛ ترکیه را در نظر بگیرید. در ترکیه رسانه‌های متعددی فعال هستند از تلویزیون گرفته تا رسانه‌های اینترنتی و مطبوعات. گروه‌ها و احزاب مختلف، پایگاه‌های سیاسی و اقتصادی متعدد، هرکدام رسانه‌هایی دارند که بسیار فعال و تأثیرگذار هستند. ببینید در ترکیه هنگام وقوع انفجار چه اتفاقی می‌افتد. مثلاً وقتی یک عامل انتحاری خود را در میدان تقسیم استانبول منفجر می‌کند، یا یک خودرو یا بسته انفجاری در نقطه‌ای منفجر می‌شود، چه پروتکلی برای انتشار خبر وجود دارد. در این شرایط هرکس هرچه خواست منتشر نمی‌کند. در همان لحظه، شورای عالی مرتبط با اطلاع‌رسانی که اصطلاح دقیقش را نمی‌دانم و من به‌طور کلی می‌گویم «شورای عالی» سریعاً به همه رسانه‌ها اطلاع می‌دهد که اطلاع‌رسانی در این زمینه ممنوع است و صرفاً باید از یک کانال مشخص خبر منتشر شود. ممکن است این مرجع ستاد کل نیروهای مسلح باشد، یا نخست‌وزیر، یا وزارت اطلاعات، ولی منبع آن را مشخص می‌کنند. در همان اطلاعیه یا دستورالعمل یا تماس تلفنی یا پیامک، علاوه بر «ممنوعیت»، «مرجع رسمی اطلاع‌رسانی» نیز تعیین می‌شود. یعنی می‌گویند «اطلاعات رسمی فقط از این مرجع اعلام خواهد شد». به‌عنوان مثال، چند سال پیش در همان میدان تقسیم استانبول یک انفجار رخ داد. ابتدا همه رسانه‌ها تنها گفتند که «انفجاری رخ داده است». چند ساعت بعد اعلام شد عامل، انتحاری بوده است. هیچ رسانه‌ای نگفت خودرو بمب‌گذاری شده یا حمله خمپاره‌ای رخ داده است؛ هیچ‌کس گمانه‌زنی نکرد. همگی نخست گفتند «انفجار» و سپس پس از چند ساعت اعلام شد «عامل انتحاری» بوده است.

پس از گذشت دو سه ساعت، نخست‌وزیر کشورشان جلوی دوربین تلویزیون نشست و به‌طور زنده و مستقیم توضیح داد «عامل انتحاری بوده، این تعداد کشته و این تعداد زخمی برجا گذاشته، خسارت در حال بررسی است و درنهایت اقدام تروریستی بوده است» و همه رسانه‌ها همین را پخش کردند. بعد از چند ساعت نیز اعلام شد چه افرادی به‌عنوان عوامل کمکی بازداشت شده‌اند. به این ترتیب، تمام ماجرای انفجار در میدان مرکزی استانبول شهری با میلیون‌ها گردشگر از بعدازظهر تا شب همان روز جمع‌بندی و پایان یافت.

این به معنای آن نیست که در روزهای بعد به خبر نپرداختند و اتفاقاً خبررسانی را ادامه دادند. اما تمامی اطلاعات اصلی همان روز منتشر و ماجرا مدیریت شد. در کودتای ترکیه نیز هر رسانه‌ای ساز خود را نمی‌نواخت؛ پروتکل وجود داشت، قانون داشت و همه حتی رسانه‌های مخالف موظف به رعایت آن بودند. در غیر این صورت، دفتر رسانه تعطیل، خبرگزاری مسدود و اگر خبرنگار خارجی در میدان اینها را رعایت نمی‌کرد، اخراج می‌شد. همین رویه را اسرائیل (رژیم صهیونیستی) هم در سرزمین خود اجرا می‌کند. هنگام حمله، آنها نیز چنین پروتکل‌هایی دارند و به همین دلیل است که حتی اگر یک یا دو خبرنگار خارجی تصویری بگیرند یا توییتی بزنند، عذر او را می‌خواهند و سانسور خبری را ایجاد می‌کنند.

این حجم سانسور خبری که آنجا وجود دارد و مصادیقش هم هست، اگر در فضای مجازی بررسی و جستجو کنید، خواهید دید که خبرنگارانی از سرزمین‌های اشغالی اخراج شدند؛ به‌ویژه در جنگ غزه، که رژیم صهیونیستی اعلام کرده بود که «این پروتکل اطلاع‌رسانی من است و اگر کسی از این پروتکل خارج شود با او برخورد می‌کنم».

اینکه شما کمترین تصویر را هم از محل دقیق اصابت‌ها در رژیم صهیونیستی نمی‌بینید به دلیل رعایت همان پروتکل است که شهروندان و رسانه‌ها هر ۲ به آن عمل می‌کنند و اگر عمل نشود به‌شدت با آنها برخورد می‌کنند. به همین دلیل شما خیلی خیلی کم تصویر دقیق، کامل و شفاف از زوایای مختلف دارید. نه اینکه اصلاً نباشد، هست، اما بسیار کم است. در حالی‌که با این حجم از اصابت‌هایی که رخ داد و با گستردگی ماجرا، در آنجا این کنترل اعمال شد. در اینجا نیز می‌توان چنین کنترلی را برقرار کرد.

ادامه دارد…