به گزارش آرمان آرا به نقل از دانشگاه تهران، نشست شورای عمومی دانشگاه تهران امروز ۲۵ شهریور ماه با حضور حسین سیمایی صراف، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، محمدحسین امید رئیس دانشگاه تهران و رؤسای واحدهای دانشگاه در سالن شهید سلیمانی برگزار شد.

پیشنهاد استقلالِ دانشگاه‌ها با طرحی ویژه در دانشگاه تهران پیگیری می‌شود

حسین سیمایی صراف، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، در این نشست ضمن ابراز خرسندی از حضور در جمع مدیران دانشگاه، با تأکید بر اهمیت دغدغه‌های دانشجویان گفت: دانشجویان در اندیشه حل مشکلات، ساخت آینده، تأمین اشتغال و هموار کردن مسیر پیشرفت علمی هستند. ما می‌توانیم با اتکاء به نیروی انسانی، رشد و پیشرفت را برای کشور به ارمغان آوریم.

وزیر علوم بر نقش مؤثر ارتباطات دانشگاهی تأکید کرد و افزود: رؤسای دانشکده‌ها باید ارتباط بیشتری با استادان مؤثر برقرار کنند تا با همدلی و همراهی، مشکلات را برطرف کرده و در مواقع ضروری به یاری دانشگاه بشتابند.

وی توسعه ایران را وابسته به توسعه علمی دانست و تصریح کرد: توسعه علمی از دانشگاه آغاز می‌شود. ملت ایران از مشروطه به این طرف، همواره در جستجوی تحول و توسعه بوده‌اند و امروز به این نتیجه رسیده‌اند که مسیر توسعه از راه علم می‌گذرد.

برای مدیریت کشور تنها وجود حکمران عالم کافی نیست، بلکه باید حکمرانی علمی وجود داشته باشد

سیمایی صراف با تأکید بر ضرورت تصمیم‌گیری‌های علمی گفت: برای مدیریت کشور تنها وجود حکمران عالم کافی نیست، بلکه باید حکمرانی علمی وجود داشته باشد و تصمیمات بر اساس علم و دانش گرفته شود، نه بر اساس سلیقه یا شهود.

وی مسئولیت اجتماعی را یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های ارزیابی دانشگاه‌های برتر جهان دانست و افزود: نقشی که دانشگاه‌ها در حل مسائل کشور ایفا می‌کنند، از اهمیت بالایی برخوردار است مثلا در موضوع آب، دولت و شخص رئیس جمهور، بررسی این مشکل ملّی را به دانشگاه تهران سپردند و در یک فرصت سه ماهه این طرح در حال انجام است. این نشانه نقشی است که دانشگاه می‌تواند در رفع مشکلات ملّی داشته باشد و شخص رئیس جمهور هم به طور جدی به این جایگاه اعتقاد دارند.

وزیر علوم بر لزوم خلاقیت دانشگاه‌ها در مواجهه با تحولات جدید تأکید کرد و گفت:جهان در آستانه تحولات عظیم فناوری قرار دارد و دانشگاه‌های ما باید همگام با این تحولات گام بردارند و ارتقاء یابند.

وی از محول شدن ارائه طرحی با موضوع استقلال دانشگاه‌ها به دانشگاه تهران خبر داد و اظهار کرد: هدف‌گذاری وزارت علوم ارتقای رتبه بین‌المللی دانشگاه‌ها است و امیدواریم این موضوع که بار سنگینی را از دوش دانشگاه‌ها برمی‌دارد، با این طرح آغاز شود.

پاداش ویژه به فعالیت‌های برجسته پژوهشی

امید، رئیس دانشگاه تهران نیز در این نشست گفت: تصمیم‌گیری‌های اخیر دانشگاه با حضور رؤسای دانشکده‌ها و دانشکدگان در شورای عمومی انجام می‌شود. این شورا فرصتی برای همفکری، ارائه گزارش و شنیدن دیدگاه‌های مجموعه صاحبنظران دانشگاه است.

رئیس دانشگاه تهران با اشاره به وضعیت پایان و آغاز سال تحصیلی امسال، شرایط سال جاری دانشگاه را متفاوت توصیف کرد و افزود: در جریان جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، همزمان با شروع امتحانات، دانشگاه و خوابگاه‌ها تعطیل شدند و حدود ۱۲ هزار دانشجو ناچار به ترک خوابگاه‌ها شدند. در نتیجه، امکان تخلیه اتاق‌های دانشجویان و اجرای تعمیرات تابستانی فراهم نشد.

سال تحصیلی جدید ۲۹ شهریور آغاز می‌شود

وی زمان آغاز سال تحصیلی جدید را ۲۹ شهریور ماه اعلام کرد و گفت: فرصت دفاع از پایان‌نامه‌ها تا ۱۲ مهر تعیین شده است و در شرایط خاص تا ۲۶ مهر تمدید می‌شود. برای ورودی‌های جدید نیز آغاز کلاس‌ها از ۲۶ مهر خواهد بود.

امید با تأکید بر اینکه هزینه‌های رفاهی برای دانشگاه به شدت افزایش یافته است، افزود: اساتید به دلیل مشکلاتی که در حوزه ارائه خدمات دانشجویی وجود دارد، کمک کنند دانشجویان بتوانند در موعد مقرر فارغ‌التحصیل شوند؛ چرا که فارغ‌التحصیلی آنان باعث آزاد شدن امکانات برای دانشجویان جدید می‌شود».

رئیس دانشگاه تهران با بیان اینکه افزایش تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی و سنواتی، فشار زیادی بر خوابگاه‌ها و امکانات رفاهی وارد کرده است، ادامه داد: با وجود ایجاد ظرفیت‌های جدید خوابگاهی و افزایش تعداد نفرات در اتاق‌ها، پاسخگوی نیاز همه متقاضیان نیستیم؛ به همین دلیل اعطای خوابگاه به دانشجویان نوبت دوم و افزایش سنواتی لغو شد که البته حواشی‌ای هم دارد، ولی ناگزیر به رعایت مقررات هستیم.

وی همچنین از برنامه دانشگاه برای ساماندهی واحدهای داخلی خبر داد و گفت: با جدیت به دنبال کوچک‌سازی ستاد دانشگاه هستیم و به این منظور کارگروهی تشکیل شده است. مؤسساتی را نیز که در سه سال گذشته عملکرد مطلوبی نداشتند، مورد بازنگری قرار می‌دهیم و حذف برخی پردیس‌ها و لغو مجوز ایجاد شعبات جدید نیز در راستای کیفی سازی دانشگاه است. ما در ستاد دانشگاه خیلی توسعه داشته‌ایم، هم ساختاری و هم نیروی انسانی و این باید اصلاح شود. در کوچک‌سازی ستاد و واحدها، به این موضوع توجه داریم که همه کارکنان و استادان که به سن قانونی بازنشستگی می‌رسند، رأس زمان مقرر بازنشسته شوند و این خود می‌تواند کمکی به کوچک‌سازی دانشگاه در حوزه نیروی انسانی باشد. در مورد واحدهای اقماری هم، اگر چه دریافت شهریه، برخی از مشکلات مالی دانشگاه را برطرف می‌کند، امّا چون ممکن است روند مخالف کیفی سازی را تضعیف کند، آنها را تعطیل می‌کنیم.

اعتبار ویژه برای تحقیقات مشترک بین دانشگاه‌های تهران و علوم پزشکی تهران

امید همکاری مشترک دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران را یکی از برنامه‌های کلان دانشگاه عنوان کرد و افزود: دبیرخانه مشترک و صندوق حمایتی مشترک میان دو دانشگاه شکل گرفته است تا به کارهای مشترک اساتید دو دانشگاه، اعتبار ویژه‌ای اختصاص می‌یابد و امیدواریم با انتشار مقالات مشترک، جایگاه بین‌المللی هر دو دانشگاه‌ ارتقاء یابد.

رئیس دانشگاه تهران با اشاره به اینکه به دنبال تأسیس برج فناوری مسترک با دانشگاه علوم پزشکی هستیم، تا زمینه فعالیت مشترک واحدهای بین رشته‌ای در دو دانشگاه هموار شود، اظهار کرد: یکی از طرح‌های در حال بررسی دانشگاه، تبدیل یارانه‌های مواد غذایی دانشجویی به تسهیلات است که در این راستا با سازمان برنامه و بودجه نیز هماهنگی‌های لازم انجام گرفته است و در سطح وزارت علوم هم در حال پیگیری هستیم تا این کار مهم انجام شود.

پاداش قابل توجه برای انتشار مقاله در نشریه نیچر

امید با بیان اینکه در جلسه اخیر هیئت رئیسه دانشگاه برای ارتقای جایگاه دانشگاه تصمیماتی مهم گرفته شد، گفت: برای انتشار مقالات در سایت نیچر، مبالغ قابل ملاحظه‌ای پاداش پیش‌بینی شد و برنامه‌هایی را نیز برای ارتقای بیشتر دانشگاه پیش‌بینی کردیم و امیدواریم مجموعه این فعالیت‌ها، باعث شود که فعالیت‌های بین‌المللی و فناورانه دانشگاه ارتقا یابد.

وی ادامه داد: بررسی‌های لازم مقدماتی پیرامون طرح پیشنهادی خوداتکایی و خودگردانی دانشگاه صورت گرفته و مقدمات طرح آماده شده است. دولت از طرح استقلال دانشگاه‌ها استقبال می‌کند و با اجرای این طرح، امیدواریم بتوانیم افزایش کیفیت را در همه بخش‌های دانشگاه داشته باشیم.

امید همچنین با اشاره به احیاء و برگزاری منظم نشست‌های اجلاس رؤسای دانشگاه‌های سطح یک کشور گفت: با مصوبه وزارت علوم، تعداد دانشگاه‌های سطح یک از سیزده به پانزده دانشگاه افزایش یافت و دانشگاه باهنر کرمان و دانشگاه چمران اهواز نیز به این فهرست اضافه شدند. این اجلاس هم ظرفیت مهمی برای کمک به دولت و هم جامعه است.

در این نشست، از اعضای شورا، رحمت‌اله ستوده قره باغ، شیری، علی معینی، مجید صنایع پسند، رضوی، قلی‌پور، جلوخانی، سیدحسین حسینی، مهدی قاسمیه، محمدرضایی، محمدی زاده، صدیق دامغانی، روح‌اله نصرتی، علی حسین رضایان، مجید مرادی، محمود کمره‌ای، علی مقاری، استادانی بودند که به طرح دیدگاه‌ها و نظرات خود پیرامون مسائل آموزش عالی و دانشگاه تهران پرداختند.

به گزارش آرمان آرا آیت‌الله العظمی عبدالله جوادی آملی در پیام تصویری که به مراسم آغاز سال تحصیلی جامعه الزهرا (س) و مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه برگزار شد، اظهار کرد: چون شروع سال تحصیلی امسال با میلاد پربرکت فخر جهان انسانیت و اسلامیت وجود مبارک پیغمبر (ص) همراه است، مناسب است که جریان تعلیم و تربیت در اسلام، از منظر وجود مبارک پیغمبر اسلام، بازگو و ارائه بشود.

وی افزود: مهم‌ترین معجزه‌ای که پیامبر اسلام (ص) آورده‌اند، قرآن است که محور تعلیم و تعلم است. قرآن کریم، علم را مایه حیات می‌داند، به دلیل اینکه فرمود وحی و نبوت آمدند تا شما را زنده کنند، یعنی حیات گیاهی هست، حیات حیوانی هست، ولی حیات انسانی بدون فرهنگ الهی نخواهد بود. او آمده است شما را زنده کند. عالم، زنده است به حیات انسانی. حوزه‌ها و دانشگاه‌ها و همه مراکز فرهنگی حوزوی و دانشگاهی به حیات انسانی زنده‌اند.

این مرجع تقلید تأکید کرد: حیات انسانی، صبغه حیات فرشتگی دارد، یعنی از سنخ فرشته‌ها هستند نه از سنخ حیات حیوانی. گیاهان یک حیات خاص دارند که حیات گیاهی است و حیوانات هم با انسان مشترکات فراوانی از نظر بدنی دارند؛ اما حوزه‌ها و دانشگاه‌ها، حیات فرشتگی دارند، یعنی هر جا سخن از علم است، سخن از ملکوت است نه از مُلک؛ و سخن از ماورا طبیعت است نه طبیعت.

وی با بیان اینکه علم چه در حوزه‌ها چه در دانشگاه‌ها و چه در مراکز فرهنگی دیگر، سه عنصر محوری دارد، بیان داشت: اصلش خود حقیقت علم است که «العلم ما هو»؛ دوم اینکه «المعلوم ما هو» و سوم اینکه «العالم من هو»؛ حقیقت علم چیست؟ حقیقت معلوم کدام است و چیست؟ و حقیقت عالم چیست؟

این مرجع تقلید گفت: یک بیان نورانی از علی بن ابی طالب (ع) که سخنگوی «سلونی قبل از تفقدونی» است و این پرچم فقط به دست اوست و در آسمان علم و ادب و فرهنگ و هنر آویخته است که هر چه می‌خواهید از من بپرسید، زیرا «یَنْحَدِرُ عَنِّی السَّیْل وَ لَا یَرْقَی إِلَیَّ الطَّیْر»، رسیده است که این بیان را علی بن ابی طالب، در تفسیر حقیقت علم که اصل علم از سنخ ملکوت است نه از سنخ عالم طبیعت و مُلک، این‌چنین فرمود: «کُلُّ وِعَاءٍ یَضِیقُ بِمَا جُعِلَ فِیهِ إِلَّا وِعَاءَ الْعِلْمِ فَإِنَّهُ یَتَّسِعُ بِه». فرمود علم، یک موجود ماورا طبیعی است و یک امر ملکوتی است. در امر مُلکی و طبیعی، هر امری وقتی وارد شد و در جایی قرار گرفت، آن جا را اشغال می‌کند و جا را تنگ می‌کند و اگر موجودی بخواهد وارد بشود، باید جای دیگر قرار گیرد، زیرا آنجا دیگر جای او نیست.

آیت‌الله جوادی آملی اظهار کرد: اگر قطره بارانی از بالا به زمین بیاید، آنجا که این قطره قرار گرفت جا برای قطره دیگر نیست. اگر ظرفی ظرفیت ده قطره آب داشت، وقتی دو قطره وارد این ظرف شد، از ظرفیت این ظرف کاسته می‌شود و از این به بعد این ظرف، ظرفیت هشت قطره آب را دارد نه بیش از آن.

وی افزود: این خاصیت امر طبیعی است که امر طبیعی، مادی است، زمان و زمین خاص خود را می‌طلبد، وقتی در جایی قرار گرفت، جا برای دیگری نیست و اگر دیگری بخواهد بیاید، باید در جای دیگر قرار بگیرد؛ اما بیان نورانی امیرالمؤمنین درباره اینکه حقیقت علم، زمینی و آسمانی نیست، امر طبیعی نیست و امر ملکوتی است، این است که فرمود: «کُلُّ وِعَاءٍ یَضِیقُ بِمَا جُعِلَ فِیهِ إِلَّا وِعَاءَ الْعِلْمِ فَإِنَّهُ یَتَّسِعُ بِه»؛ فرمود هر ظرفی با آمدن مظروف، پر می‌شود، اشغال می‌شود، جا برای مظروف دیگر نیست و باید ظرفی دیگر انتخاب کرد، مگر ظرف علم! ظرف علم، ظرفی است که اگر مظروف در آن بیاید، هم خود مظروف سعی می‌کند همراه دیگری را بیاورد و هم ظرف، توسعه پیدا می‌کند.

مفسر قرآن کریم گفت: الآن یک طلبه یا دانشجو که وارد دانشگاه یا حوزه شد، اگر استعداد یادگیری دو مطلب را دارد، وقتی این دو مطلب را یاد گرفت، فردا ظرفیت چهار مطلب را پیدا می‌کند ظرفیت پنج مطلب را پیدا می‌کند. این علم وقتی وارد صحنه دل شد، نه تنها جا نمی‌گیرد بلکه جا را توسعه می‌دهد و نه تنها دل با آمدن این علم پر نمی‌شود بلکه ظرفیتش بیشتر می‌شود. اگر دانشمندی دانشوری دانش‌پژوهی دانش‌دوستی در حوزه یا دانشگاه، ظرفیت دارد که دو مطلب را یاد بگیرد، همین که امروز این دو مطلب ریاضی یا ادبی یا تاریخی یا فقهی یا اصولی یا کلامی یا فلسفی را یاد گرفت، فردا ظرفیت چهار علم را پیدا می‌کند؛ یعنی این ظرف طوری است که با آمدن مظروف، توسعه پیدا می‌کند نه اینکه پر بشود و جا برای دیگری نباشد. هم این مظروف، مانع آمدن مظروف دیگر نیست و هم ظرف، ظرفیتش افزوده می‌شود.

وی افزود: این نشان دو مطلب عمیق علمی است؛ یک: روح، مجرد است و ماورا طبیعی است؛ دو: علم، مجرد است و ماورا طبیعی است؛ بنابراین «العلم ما هو»؟ علم، یک امر ملکوتی و ماورا طبیعی است، قهراً حوزه باید ماورا طبیعی بیندیشد و دانشگاه باید ماورا طبیعی فکر کند و مراکز فرهنگی دیگر ماورا طبیعی بشوند.

آیت‌الله جوادی آملی افزود: حقیقت علم آن است که رقابت نمی‌کند بلکه رفیق‌پذیر است. علم وقتی وارد جایی شد، هرگز جای مطلب دیگر را تنگ نمی‌کند؛ رفیق‌پذیر است نه رقابت‌کننده. علم و روح این‌چنین است.

وی اظهار کرد: مطلب دوم آن است که «المعلوم ما هو»؛ ما تا کجا می‌توانیم اطلاع پیدا کنیم و در جهان تا چه مقداری پیشرفت ممکن است. آن که جهان‌آفرین است و انسان‌ساز است فرمود چیزی در نظام سپهری نیست که بشر نتواند آن را بفهمد. فرمود شما در آسمان‌ها سیر کنید در زمین سیر کنید، هر چه در آسمان است برای شماست، بهره بگیرید و هر چه در زمین و عمق زمین است برای شماست، بهره بگیرید. چیزی در عالم نیست که بشر از یادگیری آن محروم باشد یا ممنوع باشد؛ نه محرومیت تکوینی نه منع شرعی؛ یعنی نه جلوی انسان را گرفتند نه انسان عاجز است. بنابراین معلوم، کل موجودات صحنه دنیا و صحنه آسمان و زمین است.

وی بیان داشت: مطلب سوم اینکه؛ یک وقت است که یک موجود، می‌تواند معلوم بشود ولی مشکل است و قابل فهم نیست؛ چنین چیزی را هم خدا اجازه نداد. فرمود آنچه در عالم هست نه تنها کتابخانه شماست، نه تنها شما می‌توانید از آنها بهره ببرید، بلکه آنها موظف‌اند که در راهنمایی شما کوتاهی نکنند، مؤید فهم و فهمندگی شما باشند و در مسیر فرهنگی شما حرکت کنند. نفرمود آسمان و زمین را من آفریدم شما بروید یاد بگیرید، فرمود من آسمان و زمین را برای شما مسخر کردم.

آیت‌الله جوادی آملی تأکید کرد: فرمود اگر عرضه دارید اگر اهل فرهنگ هستید اگر علاقه مند به فهمیدن هستید اگر ملکوتی می‌اندیشید، کل آسمان کتابخانه شماست، و نرم و مطیع و همراه شماست؛ «خلق لکم» یک اصل، «سخر لکم ما فی السموات و ما فی الارض» دو اصل. خلقت، تسخیر را نمی‌فهماند؛ اما این آیه دوم، تسخیر را هم می‌فهماند یعنی هم برای شماست و هم برای شما نرم و مسخر است.

وی افزود: مطلب بعدی آن است که «العالم من هو»؛ عالم کیست. عالم کسی است که راه معلم را برود و راه اصیل آن مؤلف را برود. صرف خواندن کتاب، کسی را عالم نمی‌کند. اگر انسان، راه معلم خود را نرفت و راه مؤلف آن کتاب را نرفت، او عالم راستین نیست. عالم کسی نیست که این کتاب را بفهمد بعد بتواند تدریس کند و مشابه این بنویسد؛ این عالم نیست! عالم کسی است که راه معلم را هم برود راه مؤلف را هم برود. این راه، راه درسی نیست، راه بحثی نیست. اینکه گفتند: «ان الْعُلَمَاءَ وَرَثَةُ الْأَنْبِیَاء»؛ یعنی علما کسانی اند که وارث باشند نه شاگرد! شاگرد شدن مهم نیست استاد شدن مهم نیست، عالم کسی است که وارث معلم باشد که «ان الْعُلَمَاءَ وَرَثَةُ الْأَنْبِیَاء». این جمله خبریه است و به داعی انشا القا شده است؛ یعنی ایها العلماء! بکوشید که وارث پیامبران باشید نه شاگرد پیامبران.

آیت‌الله جوادی آملی گفت: شاگرد پیامبر کسی است که حرف‌های او را می‌شنود یاد می‌گیرد و مثل او می‌نویسد و مانند آن؛ اما وارث پیغمبر که علما، ورثه انبیا هستند، آن است که از علم الوراثه استفاده کند نه از علم الدراسه. در علم الدراسه، انسان زحمت می‌کشد گوش می‌دهد تکرار می‌کند و یاد می‌گیرد؛ اما علم الوراثه، کاری با درس و بحث ندارد.

این مرجع تقلید با ذکر مثالی در این مورد اظهار کرد: ما در کسب، دو راه داریم: یکی راه تجارت، کشاورزی، دامداری و سایر رشته‌های اقتصادی است که انسان زحمت می‌کشد یاد می‌گیرد کار می‌کند و مالک می‌شود و یکی راه وراثت است. در وراثت، سخن از درس و بحث و امثال ذلک نیست؛ اگر کسی بخواهد از دیگری ارث ببرد، این با درس و بحث نیست، این با پیوند است. فرزند، وارث پدر است نه چون درس خوانده است، بلکه چون به او پیوند داشته است.

وی افزود: در مسئله وراثت، مال به جای مال نمی‌نشیند، مالک به جای مالک می‌نشیند. در ارث، مالی منتقل نمی‌شود و در عوضش، چیز دیگری جای آن را بگیرد، بلکه مالک عوض می‌شود یعنی مالک به جای مالک می‌نشیند. در کسب، مال به جای مال می‌نشیند و در ارث، مالک به جای مالک می‌نشیند.

استاد برجسته حوزه علمیه قم بیان داشت: اگر گفتند: «ان الْعُلَمَاءَ وَرَثَةُ الْأَنْبِیَاء»، نه یعنی بروید به حوزه یا دانشگاه، درس بخوانید و این کتاب را یاد بگیرید! این می‌شود علم کسبی، بلکه اگر به جای پیغمبر و امام نشسته‌اید می‌شود علم الوراثه. در علم الوراثه، متعلم به جای معلم می‌نشیند. اگر گفتند: «ان الْعُلَمَاءَ وَرَثَةُ الْأَنْبِیَاء»، این یعنی بکوشید که به جای معلم بنشینید نه اینکه بکوشید چیزی را یاد بگیرید. آنکه یاد می‌گیرید که یک امر عادی است، اینکه محصول کار شماست، اما این جمله خبریه که به داعی انشا القا شده است یعنی بکوش به جای امام بنشین. مگر امام درس خواند؟! مگر امام فحص کرد؟! مگر امام کتاب خواند؟! این علم لدنّی که به او داده شد، گوشه‌ای از آن اگر به یک عالم داده بشود، این می‌شود عالم ربانی. عالم ربانی شدن، جامعه را اصلاح می‌کند.

وی افزود: به ما گفتند بکوشید که به جای امام بنشینید. اگر کسی به جای امام نشست، نه بیراهه می‌رود نه راه کسی را می‌بندد. این راهش باز است، این طور نیست که نباشد؛ گرچه کم است ولی راهش باز است؛ بنابراین روشن شد که «العلم ما هو»؛ «المعلوم ما هو» و «العالم من هو». اگر معلوم بخواهد عالمی این چنین بسازد، باید برهنه و غارت نشود. معلوم غارت شده معلوم مثله شده، عالمی تربیت می‌کند که علم الدراسه دارد، اما معلوم غارت شده و مثله شده، آن هنر را ندارد که عالم را به جای امام بنشاند.

وی افزود: هر معلومی اگر حقیقتش را بررسی کنید، مثلث است: ضلع اولی‌اش که خود شیء است؛ ضلع دوم به مبدأ فاعلی‌اش مرتبط است که چه کسی او را آفرید و ضلع سوم آن به هدف و مقصد نهایی وابسته است که برای چه خلق شده است. این زمین برای چه خلق شد، این آسمان برای چه خلق شد، این دشت و دمن برای چه خلق شدند، این دریاها برای چه خلق شدند؛ چه کسی اینها را خلق کرد و برای چه خلق کرد. بنابراین دریا مثلث است: خود دریا که موجودی است خارجی؛ چه کسی آن را آفرید و برای چه آفرید. آسمان مثلث است؛ عمق دریاها و اوج سپهرها همه مثلث‌اند.

آیت‌الله جوادی آملی گفت: این مثلث در مراکزی که انبیا آوردند اولیا آوردند اهل بیت آوردند، همه اینها سر جای شأن محفوظ اند؛ هم «هو الاول» در آغاز آنها هست هم «هو الآخر» در آنها هست، لذا همه اینها آیات الهی‌اند و بیانگر آن‌اند که از خدایند و به هدف برمی‌گردند؛ اما رفته رفته این مثلث، مثله شده است. یک زمین‌شناس کاری ندارد که چه کسی زمین را آفرید و برای چه آفرید؛ یک سپهرشناس کاری ندارد که این ستاره‌های ثابت و سیار را چه کسی آفرید و برای چه آفرید! این مثلث را مثله کردند. این مثلث مثله شده، مثل یک مرده سردخانه‌ای است. حالا کسی آسمان‌شناس است زمین‌شناس است، خب چه شد؟! اینکه او را الهی نمی‌کند. این است که می‌بینید بشر به آسمان رفته به زمین رفته؛ ولی جنگ غزه همچنان هست و اسرائیل همچنان هست و هیچ تکان نمی‌خورد! این علم مثله شده است. این علم سردخانه‌ای، کسی را گرم نمی‌کند؛ این علم، وارث انبیا درست نمی‌کند؛ این علم، «نُورٌ یَقْذِفُهُ اللَّهُ فِی قَلْبِ مَنْ یَشَاء» درست نمی‌کند.

آیت‌الله جوادی آملی گفت: آنچه فعلاً در کتابخانه‌ها و کتاب‌ها و مدرسه‌ها هست، مثله شده است؛ این معلوم مثله شده، عالم ربانی تربیت نمی‌کند؛ اینکه آیت نیست!. معلوم که گوهر ذاتش وابسته به آفریننده است، الآن متأسفانه مثله شده است، وگرنه باید جانشینان ائمه، زیاد داشته باشیم.

وی اظهار کرد: وجود مبارک امام حسن عسکری (ع) یک بیان نورانی دارد که فرمود بالاخره انسان باید سفر کند مسافر است باید پرواز کند، پرواز انسان و سفر روحانی انسان، به نماز شب اوست. این از بیانات نورانی امام عسکری (ع) است که در بخش «العالم من هو» سهم دارد که فرمود: «إِنَّ الْوُصُولَ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَفَرٌ لَا یُدْرَکُ إِلَّا بِامْتِطَاء اللَّیْلِ». سفر زیاد است ولی بهترین سفر، سفر الی الله است، مَرکب می‌خواهد، مرکب راهوار سفر روحانی الی الله، نماز شب است؛ «إِنَّ الْوُصُولَ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَفَرٌ لَا یُدْرَکُ إِلَّا بِامْتِطَاء اللَّیْلِ».

به گزارش آرمان آرا به نقل از معاونت آموزشی وزارت بهداشت، سعید اسلامی، استاد گروه انفورماتیک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و دبیر حیطه کارآفرینی هفدهمین المپیاد علمی دانشجویان علوم پزشکی کشور، گفت: هدف ما کشف و حمایت از استعدادهای دانشجویانی است که به کارآفرینی علاقه دارند و همزمان مفاهیم هوش مصنوعی را دنبال می‌کنند. این حوزه بخشی از آینده جهان و آینده پزشکی است.

وی با اشاره به اینکه اجرای فرمت‌های جدید طبیعی است با مقاومت‌هایی مواجه شود، اظهار کرد: با وجود این چالش‌ها، توانستیم تا حد زیادی به اهداف تعیین‌شده برسیم، هرچند برای رسیدن به شرایط ایده‌آل همچنان باید تلاش بیشتری انجام شود.

اسلامی موضوع «ناباروری و جمعیت» را تم اصلی رقابت‌های امسال معرفی کرد و گفت: ترکیب این موضوع با ظرفیت‌های هوش مصنوعی، باعث شد دانشجویان طرح‌های خلاقانه و قابل توجهی ارائه دهند.

وی ضمن قدردانی از معاونت آموزشی وزارت بهداشت برای حمایت از این بخش تأکید کرد: یکی از نیازهای جدی این است که دانشجویان پس از المپیاد رها نشوند و حمایت‌ها ادامه یابد تا ایده‌ها به محصول و در نهایت به شرکت‌های دانش‌بنیان تبدیل شوند.

اسلامی در پایان ابراز امیدواری کرد: با استمرار حمایت‌ها، طی یکی دو سال آینده شاهد شکل‌گیری تیم‌های قوی و شرکت‌های نوآور دانشجویی در حوزه سلامت خواهیم بود.

آبتین حیدرزاده، دبیر علمی هفدهمین المپیاد علمی دانشجویان علوم پزشکی سراسر کشور نیز با اشاره به فضای پرانرژی رقابت‌ها اظهار داشت: دانشجویان با انگیزه بالا وظایفی را که از سوی کمیته‌های علمی هفت‌گانه به آنان محول شده انجام می‌دهند و این موضوع نویدبخش آینده‌ای روشن برای علوم پزشکی کشور است.

وی افزود: در این دوره تلاش کردیم توانمندی‌های علمی، اخلاقی و رفتاری دانشجویان را در مسیر پاسخگویی به نیازهای واقعی جامعه به‌کار بگیریم، نه فقط برای تحقیقات و مرزهای دانش.

به گفته دبیر علمی المپیاد، اضافه شدن حیطه‌های جدید به هفت محور رقابتی امسال موجب شد دانشجویان با علاقه‌مندی‌های متنوع بیشتری در المپیاد حضور پیدا کنند.

وی بازگشت بخش اخلاق را از ویژگی‌های مهم این دوره دانست و گفت: این بخش با استقبال گسترده دانشجویان همراه بود.

حیدرزاده با بیان اینکه بیش از ۵ هزار دانشجو در مرحله اولیه المپیاد ثبت‌نام کرده‌اند، تأکید کرد: امید داریم دانشجویان فقط برای مدال نیایند، بلکه برای گسترش ارتباطات علمی و آشنایی با اساتید و دوستان جدید در این جمع علمی حضور یابند.

وی همچنین از تلاش‌های شبانه‌روزی عوامل علمی و اجرایی قدردانی کرد و افزود: از آبان سال گذشته تاکنون هزاران نفر در دانشگاه‌های علوم پزشکی و حتی مجموعه‌های خارج از این حوزه همکاری کردند تا شرایط برگزاری مطلوب این رقابت ملی فراهم شود.

به گزارش آرمان آرا، رتبه‌بندی‌های جهانی دانشگاهی به عنوان ابزارهایی برای ارزیابی جایگاه علمی و پژوهشی دانشگاه‌های در سطح بین‌المللی شناخته می‌شوند. سه نظام رتبه‌بندی شانگهای، کیو اس و تایمز با شاخص‌های متنوع کمی و کیفی تلاش می‌کنند تصویری از عملکرد دانشگاه‌ها ارائه دهند. بررسی تغییرات رتبه دانشگاه‌های کشور در این نظام‌های رتبه‌بندی می‌تواند به شناسایی نقاط ضعف و قوت مسیر حرکت دانشگاه‌ها کمک کند.

در این گزارش با بررسی وضعیت دانشگاه‌های ایران در فهرست سه نظام رتبه‌بندی بین‌المللی شانگهای، کیو اس و تایمز در ۵ سال اخیر به دنبال پاسخ به این سوال هستیم که دانشگاه‌های ایران چه جایگاهی در جهان دارند، کدام دانشگاه‌ها بیشترین افت و صعود را داشته‌اند و آیا افزایش دانشگاه‌های یک کشور در فهرست‌های رتبه‌بندی جهانی می‌تواند نشانه‌ای از کیفیت آموزش عالی باشد؟

رتبه‌بندی شانگهای ۲۰۲۵؛ کاهش حضور دانشگاه‌های ایرانی

یکی از مهم‌ترین نظام‌های رتبه‌بندی جهانی دانشگاهی، رتبه‌بندی شانگهای است. این نظام رتبه‌بندی از ۶ سنجه برای رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان استفاده می‌کند و دانشگاه‌ها را بر اساس تعداد دانش‌آموختگان برنده جوایز نوبل و مدال‌های فیلدز، تعداد اعضای هیئت‌علمی برنده جوایز نوبل و مدال‌های فیلدز، تعداد مقالات منتشرشده در مجلات نیچر و ساینس، تعداد پژوهشگران پر استناد انتخاب‌شده توسط مؤسسه کلاریویت، تعداد مقالات نمایه‌شده در نمایه استنادی علوم و علوم اجتماعی وب آو ساینس و سرانه عملکرد دانشگاهی رتبه‌بندی می‌کند.

آخرین ویرایش رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان (شانگهای ۲۰۲۵) مرداد ماه ۱۴۰۴ منتشر شد که در آن ۶ دانشگاه ایرانی حضور داشتند.

بررسی روند تعداد دانشگاه‌های ایرانی در این نظام رتبه‌بندی حاکی از روند نزولی دانشگاه‌های ایرانی در رتبه‌بندی شانگهای است؛ به طوری که در این سال‌ها تعداد دانشگاه‌های ایرانی در این فهرست تقریباً نصف شده و از ۱۱ دانشگاه به ۶ دانشگاه کاهش یافته است.

در سال ۲۰۲۱، تعداد ۱۱ دانشگاه تهران، صنعتی شریف، تربیت مدرس، علوم پزشکی تهران، امیرکبیر، علوم پزشکی شهید بهشتی، شیراز، علم و صنعت، تبریز، فردوسی مشهد، علوم پزشکی ایران در رتبه‌بندی شانگهای حضور داشتند ولی در طول این سال‌ها دانشگاه‌های امیرکبیر، شیراز، فردوسی مشهد، تبریز و علم و صنعت از این فهرست خارج شده‌اند.

دانشگاه صنعتی شریف؛ پیشتاز افت رتبه در شانگهای

بررسی روند رتبه هر یک از این ۶ دانشگاه نشان می‌دهد که در بازه زمانی ۵ ساله از ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵، تنها دانشگاه علوم پزشکی تهران توانسته رتبه خود را در شانگهای بهبود بخشد و از بازه رتبه ۵۰۱-۶۰۰ به بازه رتبه ۴۰۱-۵۰۰ در سال ۲۰۲۵ برسد و ۵ دانشگاه دیگر روند نزولی را طی کرده‌اند.

دانشگاه تهران از سال ۲۰۲۳ دچار افت رتبه شده و از رتبه ۳۰۱-۴۰۰ به بازه رتبه ۴۰۱-۵۰۰ سقوط کند.

دانشگاه تربیت مدرس نیز همانند دانشگاه تهران روند نزولی را تجربه کرده و از بازه رتبه ۵۰۱-۶۰۰ با افت ۲۰۰ پله‌ای به بازه ۷۰۱-۸۰۰ رسیده است.

دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز با سیر نزولی از بازه رتبه ۷۰۱-۸۰۰ به ۸۰۱-۹۰۰ رسیده است.

دانشگاه صنعتی شریف پیشتاز افت در رتبه‌بندی شانگهای است؛ به طوری که از بازه رتبه ۵۰۱-۶۰۰ در سال ۲۰۲۱ با افت ۳۰۰ پله‌ای برای اولین‌بار رتبه ۸۰۱-۹۰۰ را تجربه کرده است.

دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز که سال ۲۰۲۴ با رتبه ۷۰۱-۸۰۰ حضور در شانگهای را داشت، در سال ۲۰۲۵ به رتبه ۹۰۱-۱۰۰۰ رسیده و در صورتی که سال آینده این روند نزولی را ادامه دهد، از فهرست رتبه‌بندی شانگهای حذف خواهد شد.

کیو اس ۲۰۲۶؛ وقتی تعداد دانشگاه‌ها دو برابر می‌شود

نظام رتبه‌بندی کیو اس مؤسسات را بر اساس شهرت علمی، ارزیابی کارفرمایان، نسبت اعضای هیئت‌علمی به دانشجو، میزان استناد به اعضای هیئت‌علمی، نسبت اساتید بین‌المللی، نسبت دانشجویان بین‌المللی، شبکه پژوهش بین‌المللی، اشتغال فارغ‌التحصیلان و پایداری ارزیابی رتبه‌بندی می‌کند. آخرین ویرایش این نظام رتبه‌بندی (QS ۲۰۲۶) اواخر خردادماه ۱۴۰۴ (ژوئن ۲۰۲۵) با رتبه‌بندی بیش از ۱۵۰۰ مؤسسه از سراسر جهان منتشر شد که در آن ۱۱ دانشگاه ایرانی حضور داشتند.

بررسی روند تعداد دانشگاه‌های ایران در رتبه‌بندی کیو اس نشان می‌دهد که تعداد دانشگاه‌ها در این بازه زمانی از ۶ دانشگاه به ۱۱ دانشگاه افزایش داشته و تقریباً دو برابر شده است.

از ویرایش ۲۰۲۲ این نظام رتبه‌بندی تنها ۶ دانشگاه تهران، صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر، علم و صنعت ایران، شیراز و شهید بهشتی حضور داشتند و در این سال‌ها دانشگاه‌های صنعتی اصفهان، تبریز، فردوسی مشهد، اصفهان و آزاد اسلامی نیز به این فهرست اضافه شدند.

بخشی از افزایش تعداد دانشگاه‌های ایرانی در رتبه‌بندی کیو اس، به بزرگ‌تر شدن فهرست این نظام رتبه‌بندی برمی‌گردد. برای مثال؛ در ویرایش ۲۰۲۲ رتبه‌بندی کیو اس، ۱۳۰۰ دانشگاه برتر دنیا رتبه‌بندی می‌شدند، ولی در آخرین ویرایش این نظام رتبه‌بندی (۲۰۲۶)، بیش از ۱۵۰۰ دانشگاه دنیا رتبه‌بندی شده‌اند. بنابراین قابل انتظار است که دانشگاه‌های ایرانی حاضر در رتبه‌بندی کیو اس نیز به‌دنبال آن، بیشتر شود.

دانشگاه تهران؛ پیشتاز صعود رتبه در کیو اس

روند ۵ ساله رتبه هر دانشگاه در این سال‌ها دچار افت و خیزهایی بوده است. ۹ دانشگاه تهران، شریف، امیرکبیر، علم و صنعت، شیراز، شهید بهشتی و فردوسی مشهد نسبت به ۲۰۲۲ رتبه بهتری کسب کرده‌اند. دو دانشگاه صنعتی اصفهان و تبریز روند نزولی را تجربه کرده و دو دانشگاه دانشگاه اصفهان و دانشگاه آزاد اسلامی برای اولین‌بار در رتبه‌بندی کیو اس حضور پیدا کردند.

دانشگاه تهران توانسته از بازه رتبه ۵۲۱-۵۳۰ در کیو اس ۲۰۲۲ به رتبه ۳۲۲ در کیو اس ۲۰۲۶ برسد و رتبه خود را حدود ۲۰۰ پله بهبود بخشد.

دانشگاه صنعتی شریف نسبت به کیو اس ۲۰۲۲، ۶ پله بهبود رتبه داشته و از رتبه ۳۸۱ به ۳۷۵ رسیده است؛ ولی روند صعودی این دانشگاه همیشگی نبوده است. در فهرست کیو اس ۲۰۲۴ این دانشگاه توانسته بود رتبه خود را با ۴۷ پله بهبود به رتبه ۳۳۴ برساند ولی در بازه زمانی ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۶، رتبه این دانشگاه ۴۱ رتبه افت داشته است.

دانشگاه صنعتی امیرکبیر نیز از رتبه ۴۶۵ به ۴۵۶ رسیده و رتبه خود را ۹ پله بهبود بخشیده است؛ ولی رتبه ۴۵۶ بهترین رتبه این دانشگاه نبوده است. در کیو اس ۲۰۲۴ امیرکبیر توانسته بود به رتبه ۳۷۵ برسد ولی این رتبه را حفظ نکرده و با ۸۱ پله کاهش به جایگاه ۴۵۶ رسیده است.

دانشگاه علم و صنعت ایران هم با وجود این‌که ارتقای ۵۴ رتبه‌ای را نسبت به کیو اس ۲۰۲۲ تجربه کرده و از بازه رتبه ۵۴۱-۵۵۰ به رتبه ۴۹۶ رسیده است؛ ولی بهترین رتبه این دانشگاه در کیو اس ۲۰۲۵ (۴۳۶) بوده است و در کیو اس ۲۰۲۶ دچار روند نزولی شده است.

دانشگاه صنعتی اصفهان برای اولین‌بار سال گذشته با رتبه ۴۸۹ وارد فهرست رتبه‌بندی کیو اس ۲۰۲۵ شد ولی در این یک سال ۸۲ رتبه افت داشته است.

دانشگاه تبریز نیز همانند دانشگاه صنعتی اصفهان سال گذشته برای اولین‌بار وارد فهرست کیو اس شد ولی در این یک سال ۲۶ پله افت داشته است.

دانشگاه شیراز در کیو اس ۲۰۲۶ نسبت به ۲۰۲۲ بهبود رتبه داشته و از بازه رتبه ۷۵۱-۸۰۰ به ۷۰۱-۷۱۰ رسیده ولی بهترین رتبه این دانشگاه مربوط به سال ۲۰۲۴ (۶۸۱-۶۹۰) بوده است.

دانشگاه شهید بهشتی با روندی همواره صعودی از بازه رتبه ۱۰۰۱-۱۲۰۰ در کیو اس ۲۰۲۲ به بازه رتبه ۷۴۱-۷۵۰ در کیو اس ۲۰۲۶ رسیده است.

دانشگاه فردوسی مشهد برای اولین‌بار در کیو اس ۲۰۲۴ با رتبه ۱۰۰۱-۱۲۰۰ وارد این فهرست شد، در کیو اس ۲۰۲۶ توانسته رتبه خود را به ۹۵۱-۱۰۰۰ برساند.

دانشگاه اصفهان و دانشگاه آزاد اسلامی اولین حضور را فهرست رتبه‌بندی کیو اس را در ویرایش ۲۰۲۶ تجربه کردند.

با این وجود وقتی روند یک سال اخیر دانشگاه‌های حاضر در رتبه‌بندی کیو اس را بررسی می‌کنیم، مشاهده می‌کنیم که ۶ دانشگاه صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر، علم و صنعت ایران، صنعتی اصفهان، تبریز و شیراز افت رتبه داشته‌اند و تنها دو دانشگاه تهران و شهید بهشتی رتبه بهتری نسبت به سال گذشته کسب کرده‌اند.

تایمز ۲۰۲۵؛ تعدد دانشگاه‌های ایرانی به معنای پیشرفت است؟

رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهانی تایمز (World University Rankings) دانشگاه‌های جهان را بر اساس ۱۸ شاخص در پنج حوزه کلیدی آموزش، محیط پژوهشی، کیفیت پژوهش، مشارکت صنعت و چشم‌انداز بین‌المللی رتبه‌بندی می‌کند. آخرین ویرایش رتبه‌بندی تایمز (تایمز ۲۰۲۵) مهرماه ۱۴۰۳ منتشر شد و در آن بیش از ۲ هزار مؤسسه رتبه‌بندی شدند. در این فهرست ۸۱ دانشگاه ایرانی حضور داشتند.

تعداد دانشگاه‌های ایرانی در رتبه‌بندی تایمز در بازه زمانی ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵، از ۴۷ دانشگاه به ۸۱ دانشگاه افزایش یافته است. البته همانند رتبه‌بندی کیو اس در رتبه‌بندی تایمز نیز بخشی از افزایش تعداد دانشگاه‌های ایرانی مربوط به بزرگ‌تر شدن فهرست این نظام رتبه‌بندی است. در ویرایش ۲۰۲۱ رتبه‌بندی تایمز، ۱۵۲۷ دانشگاه از کشورهای مختلف دنیا رتبه‌بندی شده بودند، ولی در آخرین ویرایش این نظام رتبه‌بندی (۲۰۲۵)، بیش از ۲ هزار دانشگاه دنیا رتبه‌بندی شده‌اند. بنابراین دانشگاه‌های ایرانی حاضر در فهرست رتبه‌بندی تایمز نیز بیشتر شده است.

بررسی روند تغییر رتبه ۱۰ دانشگاه برتر ایرانی (از بین ۸۱ دانشگاه حاضر در فهرست تایمز) در سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که از بین این ۱۰ دانشگاه، ۵ دانشگاه ارتقای رتبه را نسبت به ۵ سال قبل تجربه کرده‌اند، دو دانشگاه افت رتبه داشته‌اند و دو دانشگاه برای اولین‌بار در این فهرست حضور پیدا کرده‌اند و یک دانشگاه رتبه ثابتی داشته است.

دانشگاه صنعتی شریف توانسته از رتبه ۴۰۱-۵۰۰ به بازه رتبه ۳۰۱-۳۵۰ ارتقا پیدا کند و رتبه خود را بهبود بخشد.

دانشگاه صنعتی امیرکبیر نیز از رتبه ۵۰۱-۶۰۰ به ۳۵۱-۴۰۰ ارتقا یافته است.

دانشگاه علم و صنعت ایران نیز در این بازه زمانی با افت و خیز توانسته رتبه خود را حدود ۱۵۰ پله بهتر کند.

دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه در دو سال ۲۰۲۳ و ۲۰۲۵ در این نظام رتبه‌بندی حضور داشته است.

دانشگاه تهران پس از یک سال افت رتبه ۳۰۰ پله‌ای در سال ۲۰۲۲ (۸۰۱-۱۰۰۰)، توانسته رتبه خود را به تدریج بهبود بخشد و در سال ۲۰۲۵ به بازه رتبه ۴۰۱-۵۰۰ برسد.

دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل در این ۵ سال دچار افت رتبه شده و از بازه رتبه ۳۵۱-۴۰۰ به ۵۰۱-۶۰۰ رسیده است.

دانشگاه صنعتی شیراز با حدود ۳۰۰ پله ارتقا از بازه رتبه ۶۰۱-۸۰۰ با به ۵۰۱-۶۰۰ رسیده است.

دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال‌های ۲۰۲۲، ۲۰۲۳، ۲۰۴ افت رتبه ۱۰۰ پله‌ای را نسبت به سال ۲۰۲۱ تجربه کرد ولی در سال ۲۰۲۵ توانست به همان بازه رتبه سال ۲۰۲۱ (۵۰۱-۶۰۰) بازگردد.

دانشگاه علوم پزشکی البرز در سال ۲۰۲۵ برای اولین‌بار در نظام رتبه‌بندی تایمز حضور پیدا کرد.

دانشگاه علوم پزشکی بابل نیز از سال ۲۰۲۳ با رتبه ۴۰۱-۵۰۰ وارد نظام رتبه‌بندی تایمز شد و در حال حاضر حاضر در رتبه ۶۰۱-۸۰۰ قرار دارد.

به طور کل می‌توان گفت که تنها «افزایش تعداد دانشگاه‌ها» در نظام‌های رتبه‌بندی جهانی نمی‌تواند نشانه‌ای از پیشرفت و بهبود وضعیت دانشگاه‌ها باشد. بلکه بررسی دقیق وضعیت هر دانشگاه تصویر شفاف‌تری را پیش چشمان ما قرار می‌دهد.

برای مثال؛ بررسی وضعیت ۸۱ دانشگاه ایرانی حاضر در رتبه‌بندی تایمز ۲۰۲۵ نسبت به سال ۲۰۲۴ نشان داد که تنها ۵ موفق شده بودند رتبه خود را ارتقا دهند و رتبه ۲۰ دانشگاه دچار کاهش شده بود.

پیشتازان صعود و رکوردداران افت رتبه

بررسی روند ۵ سال اخیر ۶ دانشگاه ایرانی حاضر در رتبه‌بندی شانگهای ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که دانشگاه صنعتی شریف با ۳۰۰ پله افت، رکورددار کاهش رتبه است و دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز تنها دانشگاهی است که توانسته رتبه خود را بهبود بخشد.

در رتبه‌بندی کیو اس نیز دانشگاه شهید بهشتی با ۲۵۹ پله صعود رکورددار ارتقای رتبه است و دانشگاه صنعتی اصفهان با ۸۲ پله کاهش، بیشترین افت رتبه را داشته است.

در بین ۱۰ دانشگاه اول فهرست ۸۱ دانشگاه ایرانی حاضر در رتبه‌بندی تایمز، دانشگاه‌های امیرکبیر و علم و صنعت با ۱۵۰ پله صعود بیشترین صعود و دانشگاه علوم پزشکی بابل با ۲۰۰ پله افت، بیشترین روند نزولی را داشته‌اند.

رتبه‌های دانشگاهی ابزار سنجش هستند، نه هدف

تحلیل داده‌های ۳ نظام رتبه‌بندی معتبر جهانی نشان می‌دهد که آموزش عالی ایران در یک وضعیت دوگانه قرار گرفته است. از یک سو تعداد دانشگاه‌های حاضر در فهرست‌های رتبه‌بندی کیو و اس و تایمز افزایش یافته ولی در نظام رتبه‌بندی شانگهای روند نزولی کاملاً واضح است.

از سوی دیگر افزایش کمی حضور دانشگاه‌های ایرانی در رتبه‌بندی‌های کیو اس و و تایمز تا حد زیادی به بزرگ‌تر شدن فهرست‌های این نظام‌های رتبه‌بندی بر می‌گردد و نباید به عنوان یک شاخص قطعی پیشرفت تعبیر شود.

مهم‌تر از همه این‌که رتبه‌بندی‌ها باید به عنوان ابزاری برای سنجش و وسیله‌ای برای مشاهده نقاط قوت و ضعف مسیر حرکت باشند و نباید برای مدیران و سیاست‌گذاران به هدف نهایی تبدیل شوند. تبدیل رتبه‌بندی‌ها به هدف و تمرکز بر بهبود ظاهری و تمرکز تنها بر افزایش تعداد دانشگاه‌ها بدون ارتقای واقعی کیفیت می‌تواند خطرناک باشد.

در حال حاضر نشانه‌های افت رتبه دانشگاه‌ها به‌ویژه دانشگاه‌های برتر کشور در نظام‌های رتبه‌بندی جهانی در حال نمایان شدن است و زمان آن رسیده برنامه‌ای برای ارتقای کیفی دانشگاه‌ها ارائه شود. باید فراتر از رتبه‌ها و آمارها با تقویت زیرساخت‌ها و پژوهش‌های کیفی و توسعه همکاری‌های بین‌المللی مسیر ارتقای کیفی دانشگاه‌های کشور هموارتر شود.

به گزارش آرمان آرا، جمال شیبه پیش از ظهر امروز یکشنبه در نشست خبری جشن عاطفه‌ها کمیته امداد امام خمینی (ره) بیان کرد: سال گذشته ۵۵ هزار بسته تحصیلی به دانش آموزان تحت پوشش مقاطع مختلف در شهر، روستا و عشایر تقدیم شد. امسال نیز برای همین تعداد با برآورد ۶۲ میلیارد تومان برنامه ریزی شده است.

مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) خوزستان با بیان اینکه به دلیل وجود صنایع در استان، تهران انتظار درصد قابل توجهی کمک دارد، گفت: از سوی صنایع کمک انجام می‌شود اما در حد قابل قبول نیست؛ البته پتروشیمی در ماهشهر و بندر امام همزمان با آغاز سال تحصیلی به دانش آموزان تحت پوشش کمیته کمک می‌کند، نفت نیز هر ساله کمک‌هایی داشته است.

وی اظهار کرد :۵۴ هزار دانش آموز و سه هزار و ۲۰۰ دانشجو تحت پوشش کمیته امداد هستند که سال گذشته تعداد دانش آموزان همین تعداد بوده است.

مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) خوزستان عنوان کرد: امسال هدف گذاری شده به ۵۴ هزار دانش آموز، لوازم و وسایل آموزشی داده شود. البته اگر مشکلات دیگری داشته باشند آن را مرتفع می‌کنیم.

شیبه با اعلام اینکه قصد داریم جشن عاطفه‌ها را به سمت پرداخت الکترونیک هدایت کنیم، تصریح کرد: پایگاه‌هایی نیز در سطح شهر برپا می‌شود اما نسبت به سال‌های گذشته تعداد آنها کمتر است.

وی در خصوص جغرافیای توزیع لوازم تحریر در سطح استان بیان کرد: همه شهرستان‌ها حوزه جغرافیایی ما است اما برخی نقاط ممکن است به دلیل محرومیت بالا آمار مددجوی بالاتر داشته باشند به طور مثال در شمال خوزستان تعداد بالا است. همچنین اولویت توزیع با ضریب محدودیت اعلامی از سوی وزارت کشور و استانداری است.

مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) خوزستان، توانمندسازی خانواده‌ها را اولویت مهم این کمیته طی سال‌های اخیر بیان کرد و گفت: اشتغال زایی راه حل این کار است؛ سال گذشته تعهد ما حدود ۱۴ هزار شغل در مجموعه استان بوده که تقریباً ۹۸ درصد آن محقق شده است، در نظارت‌ها و راستی آزمایی های وزارت کار نیز همین عدد ثبت شده که در معیشت خانواده‌ها تأثیر داشته است.

شیبه ادامه داد: مشاغل ایجاد شده در کمیته امداد خُرد هستند و با توجه به منابعی که داده می‌شود امکان ایجاد مشاغل بزرگ را نداریم.

وی اظهار کرد: با بانک‌ها و دستگاه‌های اجرایی رایزنی شده که در این راستا برای هدایا، سالانه از صنایع دستی‌های مددجویان کمیته امداد خریداری می‌کنند.

مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) خوزستان با بیان اینکه در سال جاری اعتبارات اشتغال تخصیص داده نشده، تصریح کرد: اعتبار اشتغال زایی سال گذشته یک هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان بوده که یک هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان آن جذب شده است.

به گفته شیبه، سال گذشته هفت هزار خانوار با کارآفرینی خودکفا شدند.

وی گفت: کمیته امداد به سمت ایجاد مشاغل جدید و جذب نیروی کار است به عنوان مثال تولید عسل از جمله طرح‌های نوین است.

مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) خوزستان در خصوص هزینه‌های ایاب و ذهاب برای دانش آموزان تحت پوشش بیان کرد: این هزینه‌ها در سال‌های اخیر به خانواده‌ها فشار وارد کرده و ردیف اعتباری در این خصوص نداریم اما چنانچه خانواده‌ای نیازمند هزینه سرویس باشد کمک خواهد شد تا دانش آموزی به دلیل نداشتن سرویس از تحصیل بازنماند.

شیبه تصریح کرد: ۷۹ هزار حامی ایتام در خوزستان وجود دارد که به ایتام دانش آموز کمک تحصیلی داده می‌شود.

وی مسکن را یکی از اولویت‌های کمیته امداد برشمرد و افزود: سال گذشته حدود ۸۰۰ واحد مسکونی با بودجه ۳۲۲ میلیارد تومان به بهره برداری رسید و تحویل مددجویان داده شد. همچنین یک هزار و ۴۰۶ مورد تعمیرات منازل انجام شد که ۷۰ میلیارد تومان اعتبار آن بوده است.

مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) خوزستان سال ۱۴۰۳ را سالی طلایی اعلام و عنوان کرد: در این سال هیچ پروژه مسکن مددجویی نیمه تمامی در استان وجود نداشت و همه پروژه‌هایی که از سال‌های گذشته باقی مانده بود به پایان رسید.

شیبه راه‌های کمک برای جشن عاطفه‌ها را از طریق شماره کارت ۶۰۳۷۹۹۱۸۹۹۹۴۰۵۷۵ و کد دستوری #۰۶۱*۸۸۷۷* اعلام کرد.

به گفته وی، رزمایش توزیع لوازم التحریر چهارشنبه انجام می‌شود. جشن عاطفه‌ها نیز از اول شهریور ماه آغاز شده اما زنگ عاطفه‌ها دهه اول مهر ماه نواخته خواهد شد.

به گزارش آرمان آرا به نقل از معاونت آموزشی وزارت بهداشت، محمد اسماعیل قیداری، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با تأکید بر محدودیت‌های جدی در آموزش علوم پزشکی، اعلام کرد: در شرایط فعلی امکان دو برابر شدن ظرفیت رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی در دانشگاه وجود ندارد.

وی با اشاره به مشکلات آموزشی افزود: کلاس‌های ما برای ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر طراحی شده‌اند اما اکنون بیش از ۶۰۰ نفر در یک کلاس حضور می‌یابند. در چنین فضایی نه استاد قادر به مدیریت و حضور و غیاب دانشجویان است و نه دانشجویان امکان دیدن استاد و تخته را دارند. این شرایط موجب کاهش تمرکز، افت یادگیری و هرج و مرج آموزشی می‌شود.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: افزایش ظرفیت بدون توجه به زیرساخت‌ها عملاً به کاهش کیفیت آموزش منجر خواهد شد. به عنوان مثال در بخش‌های بالینی، زمانی که تعداد کارورزان از ۶ نفر به ۱۲ نفر رسید، فرصت آموزشی هر دانشجو نصف شد. اگر این رقم به ۲۴ نفر برسد، عملاً یادگیری و مهارت‌آموزی دانشجویان به شدت آسیب می‌بیند.

او افزود: «کمبود زیرساخت‌ها تنها به کلاس درس محدود نمی‌شود؛ در خوابگاه‌ها، کتابخانه‌ها، فضاهای بالینی و حتی سرویس‌های بهداشتی نیز دانشگاه با مشکلات جدی روبه‌رو است. در چنین شرایطی افزایش ظرفیت نه‌تنها مشکل کمبود پزشک را حل نمی‌کند، بلکه نیرویی وارد جامعه خواهد شد که کارآمدی لازم برای پاسخگویی به نیازهای مردم را ندارد.

قیداری با بیان اینکه افزایش بودجه به تنهایی راه‌حل مشکلات نیست، گفت: «می‌توان دانشجویی را هفت سال در دانشگاه نگه داشت و مدرک داد، اما اگر آموزش با کیفیت نباشد و مهارت لازم کسب نشود، چنین نیرویی نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای مردم باشد. این موضوع در نهایت منجر به تحمیل هزینه‌های غیرضروری به نظام سلامت و افزایش نارضایتی عمومی خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: راه‌حل اساسی، استفاده بهینه از ظرفیت موجود و جلوگیری از خروج پزشکان از چرخه خدمت است، نه صرفاً افزایش کمی ظرفیت. باید به جای ریختن آب بیشتر در ظرفی که سوراخ است، ابتدا این ظرف را ترمیم کنیم.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در پایان تأکید کرد: تصمیم‌گیران باید توجه داشته باشند که شش تا هفت سال دیگر، پیامدهای تصمیمات امروز نمایان خواهد شد. اگر پزشکان کم‌کیفیت وارد جامعه شوند، خسارات جبران‌ناپذیری به مردم و نظام سلامت وارد خواهد شد؛ در آن زمان دیگر فرصتی برای جبران وجود نخواهد داشت.

به گزارش آرمان آرا، در سال‌های اخیر سقف سنی ورود به دانشگاه‌های تربیت معلم از ۲۲ به ۲۴ سال افزایش یافت؛ ولی با این وجود بار دیگر متقاضیان ورود به این دانشگاه درخواست افزایش سقف سنی به ۳۰ سال را داشتند که با درخواست وزارت آموزش و پرورش این افزایش سقف سنی از سوی کمیسیون معین شورای عالی انقلاب انجام شد.

مرکز پژوهش‌های مجلس در یک گزارش کارشناسی این تصمیم را مورد نقد قرار داده است. در این گزارش آمده است که افزایش سقف سنی حداقل بر اساس ۸ دلیل، کارشناسی شده نیست و خلاف روح حاکم بر دانشگاه‌های تربیت معلم است. این گزارش پیشنهاد می‌کند که شورای عالی انقلاب فرهنگی این مصوبه را تأیید نکنند و بر همان سقف سنی ۲۴ سال که در «نظام‌نامه سنجش و پذیرش دانشجوی متعهد خدمت به وزارت آموزش و پرورش» مصوب ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ آمده بود، اصرار ورزد.

دلایل وزارت آموزش و پرورش برای افزایش سقف سنی

وزارت آموزش و پرورش در نامه خود به شورای عالی انقلاب فرهنگی دو دلیل اصلی را برای این درخواست مطرح کرده است. یکی بررسی‌های آماری مرکز برنامه‌ریزی منابع انسانی و امور اداری بر روی پذیرفته‌شدگان در بازه ۲۲ تا ۲۴ سال و دیگری مطالعه تطبیقی «ملاحظات ورود به حرفه معلمی» در مورد عملکرد ورودی‌ها و داوطلبان معلمی با سن بالاتر.

بررسی این دو دلیل نشان می‌دهد که استدلال آموزش و پرورش بر چهار پایه استوار است: محدودیت تعداد پذیرفته‌شدگان، سهولت سنجش و گزینش و جداسازی بهترین داوطلبان از بین گروه‌های سنی با طبق گسترده‌تر، بهتر بودن عملکرد معلمان با سن بالاتر و اینکه در بسیاری از کشورهای دنیا میانگین سنی معلمان بالاتر از ۵۰ سال است.

برخی از مطالبات اجتماعی نیز بر مسئله اثرگذار بوده است. به عنوان مثال، در مهرماه ۱۴۰۳ کارزاری به راه افتاد که درخواست افزایش سقف سنی ورود به دانشگاه فرهنگیان به ۳۰ سال را دنبال می‌کرد. در این کارزار استدلال معترضان آن بود که در سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۰ ظرفیت دانشگاه فرهنگیان به ۳۰۰۰ نفر کاهش یافته بود و درنتیجه بسیاری از داوطلبانی که در آن سال‌ها سن ورود به دانشگاه فرهنگیان را داشتند، به دلیل کمبود ظرفیت موفق به قبولی نشدند و اکنون که ظرفیت افزایش یافته، باید به تناسب بالا رفتن سن آن داوطلبان نیز سقف سنی ورود به دانشگاه‌های تربیت معلم افزایش یابد. همچنین اشاره شده بود که آموزش و پرورش هم‌اکنون از طریق آزمون استخدامی افرادی را تا سقف سنی ۴۵ سال به‌عنوان معلم استخدام می‌کند. در کارزار مذکور آمده بود: «گذاشتن سقف سنی ۲۴ سال برای ورود به این دانشگاه نه تنها موجب نادیده گرفته شدن توانمندی خیلی از جوانان بالای ۲۴ سال که کمتر از ۳۰ سال هستند، بلکه باعث شده که به‌اندازه کافی متقاضی مستعد و بااستعداد برای ورود به این دانشگاه وجود نداشته باشد. لذا باید جوانان بالای ۲۴ سال تا ۳۰ سال را در دانشگاه فرهنگیان پذیرش کرد تا عدالت آموزشی در حق جوانان برقرار گردد».

انتقادات کارشناسی و تبعات افزایش سن

با این حال؛ گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تصمیم افزایش سقف سنی متقاضیان ورود به دانشگاه‌های تربیت معلم را غیر کارشناسی می‌داند و ۸ دلیل اصلی برای مخالفت با آن ارائه می‌دهد.

۱. یکسان‌انگاری فرآیند تربیت معلم با استخدام

در حال حاضر براساس قانون مدیریت خدمات کشوری، سقف سنی استخدام در وزارت آموزش و پرورش از طریق آزمون‌های استخدامی ۴۰ سالگی است که با برخی از امتیازات اعطا شده در مواردی تا ۴۵ سال نیز می‌رسد. دانشگاه فرهنگیان محیطی هویت‌ساز است و دانشجو معلمان باید در سن شکل‌گیری هویت باشند؛ در حالی که افراد ۳۰ ساله با هویت‌های شکل‌گرفته وارد دانشگاه می‌شوند.

۲. نادیده گرفتن جو فرهنگی و جامعه هم‌سالان

فرآیند تربیت معلم فرآیندی شبانه‌روزی و همراه با اسکان دانشجو معلمان در خوابگاه‌ها است. حضور یک فرد ۳۰ ساله در کنار یک فرد ۱۸ ساله در خوابگاه‌ها می‌تواند برنامه‌های فرهنگی دانشگاه را تحت تأثیر قرار دهد و محیطی با طیف سنی یک دست‌تر (۱۸ تا ۲۴ سال) برای تربیت معلم موفق‌تر است. به‌خصوص آنکه در سنین بالاتر بهدلیل مشغله‌های اقتصادی و اجتماعی امکان تغییر اهداف افراد از حضور در کسوت معلمی و پذیرش در دانشگاه‌های تربیت معلم نیز وجود دارد.

۳. ابهام در ارزیابی و سنجش بهینه داوطلبان از طیف سنی گسترده:

بهینه سازی گزینش، با افزایش تعداد متقاضیان لزوماً محقق نمی‌شود، بلکه نیازمند تقویت کانون‌های ارزیابی و به‌روزرسانی روش‌های گزینش است.

۴. عدم کفایت مطالعه تطبیقی صرف در خصوص سن معلمان

استناد به مطالعه تطبیقی صرفاً کمی درباره سن معلمان در کشورهای دیگر بدون توجه به تفاوت زیرساخت‌های آموزشی، اقتصادی و اجتماعی ممکن است به خطای در تصمیم‌گیری بینجامد. در این مطالعات باید دقت داشت که وضعیت مدارس در ایران همچون تراکم کلاسی، نسبت معلم به دانش‌آموز، تجهیز کلاس‌ها به فناوری‌های آموزشی، سطح رفاه اجتماعی و معیشتی معلمان، اشتغال معلمان به شغل دوم و سوم در اشتغال سنین مختلف به شغل معلمی تفاوت ایجاد می‌کند. به عنوان نمونه در دو کشوری ایتالیا و آلمان که بر اساس مطالعه تطبیقی آموزش و پرورش جزو کشورهایی با بیشترین تعداد معلم بالای ۵۰ سال در مقطع ابتدایی هستند، تراکم کلاسی در نهایت ۲۲ نفر است در حالی که میانگین تراکم کلاسی مقطع ابتدایی در ایران ۲۸ نفر است.

۵. بی‌توجهی به میانگین سنی جمعیت

آنچه که در مطالعه تطبیقی مورد اشاره وزارت آموزش و پرورش آمده، سن معلمان دوره ابتدایی در کشورهای مختلف است. بدیهی است که این مسئله با سن ورود به دوره تربیت معلم متفاوت بوده و نمی‌توان با میانگین سنی معلمان سایر کشورها درخصوص سن ورود به دانشگاه تربیت معلم تصمیم‌گیری کرد؛ به‌خصوص آنکه سیستم جذب، تربیت و نگهداری معلم در بسیاری از آن کشورها با ایران متفاوت بوده و میانگین سنی جامعه نیز در آنها بسیار بالاتر از ایران است.

کشورهایی که میانگین سنی پایین‌تری دارند، درصد معلمان جوان‌تر آن‌ها نیز به‌مراتب بالاتر است. برای مثال میانگین سنی کشور ایتالیا بیشترین جمعیت معلم بالای ۵۰ سال را دارد، ۴۷ سال است و در برخی مناطق جنوبی به ۵۲ می‌رسد و در این شرایط میانگین سنی معلمان بالای ۵۰ سال آن نیز به ۵۷ درصد می‌رسد. در حالی که میانگین سنی جامعه ایران ۳۵ سال است و طبیعتاً باید این ظرفیت نیروی جوان در کشور در عرصه معلمی نیز پدیدار باشد.

۶. بی‌تأثیر بودن افزایش سقف سنی بر پذیرش

یکی از استدلال‌های مطرح شده موافقان افزایش سن، آن است که این امر به رفع کمبود معلم در بسیاری از مناطق کمک خواهد کرد و ازسوی دیگر رقابت بیشتری بین داوطلبان ورود به دانشگاه ایجاد شده، دایره انتخاب بالاتر رفته و افراد توانمند بیشتری برای معلمی انتخاب شوند. در حالی که دانشگاه‌های تربیت معلم در حال حاضر با ظرفیت خالی مواجه نیستند و با چندین برابر ظرفیت خود متقاضی دارند. از جمله برخی از رتبه‌های زیر ۳ هزار و حتی رتبه‌های تک رقمی و زیر هزار نیز انتخاب نخست آن‌ها دانشگاه فرهنگیان است. بنابراین افزایش سقف سنی کمکی به جبران کمبود معلم نمی‌کند، بلکه باید نخبگان را با سیاست‌های تشویقی و افزایش بهینگی در انتخاب جذب کرد.

۷. غفلت از موضوعات کلیدی و نگاه جامع

مشکل اصلی نه در محدودیت سنی، بلکه در تغییرات سلیقه‌ای و مکرر شرایط و ضوابط جذب و صلاحیت‌های به‌کارگیری و سازوکار سنجش صلاحیت‌های معلمی است. مصوبه ۸۳۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب ۲۷ آبان‌ماه ۱۳۹۹ درباره الزام معلمان به داشتن گواهی‌نامه صلاحیت معلمی پس از گذشت ۵ سال هنوز بلاتکلیف مانده است. همچنین مصوبه ۸۸۷ شورا مورخ ۷ شهریور ۱۴۰۲ درخصوص الزام وزارت آموزش و پرورش به ارائه شرایط و ضوابط عمومی و اختصاصی داوطلبان حرفه معلمی موضوع قانون متعهدین خدمت به آموزش و پرورش و ورود به دانشگاه فرهنگیان و شهید رجایی به منظور تصویب در این شورا نیز کماکان بلاتکلیف است. در این شرایط پیشنهاد می‌شود تمرکز سیاستگذاری در آموزش و پرورش بر این موضوعات مهم و اساسی قرار گیرد.

۸. پایان‌ناپذیری مطالبات اجتماعی درخصوص افزایش سن ورود به دانشگاه‌های تربیت معلم

سن پذیرش در دانشگاه فرهنگیان پیش از این تا سقف ۲۲ سال بود که با مصوبه سال گذشته شورای عالی انقلاب فرهنگی سقف سنی به ۲۴ سال رسید و تا حد ممکن درخواست برخی از گروه‌های اجتماعی برای تقاضای افزایش سن ورود به دانشگاه را کاهش داد و اکنون به نظر می‌رسد هرچه سقف سنی را افزایش دهیم؛ باز هم افرادی خواهان تناسب سقف سنی با سن خودشان خواهند بود. بنابراین اصلاح سقف سنی متوقف نخواهد شد.

بر همین اساس مرکز پژوهش‌های مجلس تاکید می‌کند با توجه به این‌که سقف سنی مجاز برای شرکت در آزمون‌های استخدامی تا ۴۵ سال نیز باز است؛ داوطلبان می‌توانند تا زمان برگزاری آزمون‌های استخدامی از این مسیر وارد حرفه معلمی شوند.

در این گزارش عنوان شده؛ با توجه به این‌که جمعیت ورودی بالاتر از ۲۲ سال به دانشگاه‌های تربیت معلم بنابر مکاتبه آموزش و پرورش با شورای عالی انقلاب فرهنگی به ۴۰۰ نفر (از ۳۰ هزار نفر ظرفیت) هم نمی‌رسد، پرداختن به این‌گونه مسائل تنها موجب مشغولیت نهادهای سیاست‌گذار به امور غیراولیت‌دار خواهد شد.

همچنین مرکز پژوهش‌های مجلس پیشنهاد کرده که شورای عالی انقلاب فرهنگی بر مصوبه کمیسیون معین صحه نگذاشته و بر همان سقف سنی ۲۴ سال اصرار ورزد.

به گزارش آرمان آرا به نقل از دانشگاه صنعتی امیرکبیر، علی احسانی دبیر کل اجرایی این المپیاد از آغاز برگزاری اولین المپیاد ورزش های فناورانه دانشجویان دختر و پسر دانشگاه ها و موسسات آموزشی سراسر کشور به میزبانی دانشگاه صنعتی امیرکبیر خبر داد و گفت: این المپیاد با حضور ۷۰۰ دانشجو از امروز با پذیرش تیم های دانشجویی دختر و پسر از سراسر کشور در سه بخش رباتیک، دیجیتال و فیجیتال و نوآوری و فناوری در ورزش برگزار می شود.

احسانی افزود : در اولین المپیاد ورزش های فناورانه ۱۰ تیم رباتیک، ۱۰۴ طرح نوآورانه و فناورانه در ورزش و ۳۶۱ دانشجو در بخش دیجیتال و فیجیتال به رقابت خواهند پرداخت.

وی با اشاره به برنامه ریزی و آمادگی کامل دانشگاه صنعتی امیرکبیر برای برگزاری این رویداد خاطر نشان کرد: آیین افتتاحیه اولین المپیاد ورزش های فناورانه با حضور مسئولان دانشگاه، وزارت علوم، وزارت ورزش روز شنبه ۲۲ شهریورماه از ساعت ۱۵ الی ۱۸ در مجموعه ورزشی دانشگاه صنعتی امیرکبیر برگزار می شود.

به گزارش آرمان آرا، به دنبال انتشار دفترچه راهنمای ثبت‌نام و انتخاب رشته در رشته های پذیرش دانشجو صرفاً براساس سوابق تحصیلی «بدون آزمون» سراسری مهرماه سال ۱۴۰۴ دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی در ۹ شهریور و انتشار اصلاحیه‌های سری اول و دوم دفترچه راهنمای انتخاب رشته در ۱۶ شهریور، به منظور فراهم کردن تسهیلات بیشتر برای آن‌دسته از متقاضیانی که برای ثبت‌نام اقدام نکرده‌اند، ترتیبی اتخاذ شده است که تا روز دوشنبه ۲۴ شهریور ۱۴۰۴ بتوانند نسبت به ثبت‌نام در این مرحله اقدام کنند.

ضرورت دارد متقاضیان در مهلت در نظر گرفته شده و پس از مطالعه دقیق دفترچه راهنمای ثبت‌نام و اطلاعیه مذکور با فراهم کردن مدارک و اطلاعات مورد نیازِ ثبت‌نام به درگاه اطلاع‌رسانی سازمان سنجش آموزش کشور به نشانی www.sanjesh.org مراجعه و نسبت به ثبت‌نام اقدام کنند.

ضمناً آن ‌دسته از متقاضیانی که قبلاً در این مرحله ثبت‌نام کرده‌اند، می‌توانند در صورت تمایل تا روز دوشنبه ۲۴ شهریور ۱۴۰۴ نسبت به ویرایش اطلاعات خود اقدام کنند.

خبرگزاری مهر؛ گروه سیاست – محمدصادق دانشجو: در نظام بین‌الملل، اعتبار و پایبندی به تعهدات، رکن بنیادین هرگونه تعامل دیپلماتیک و مذاکرات میان دولت‌ها به شمار می‌رود. نظم حقوقی بین‌المللی، بر مبنای اصل وفای به عهد (Pacta sunt servanda) استوار است؛ اصلی که نقض آن می‌تواند بنیان اعتماد متقابل و امکان سازش سیاسی را متزلزل سازد.

با این‌حال، تجربه روابط بسیاری از کشورها با ایالات متحده آمریکا حاکی از آن است که واشنگتن در عمل از این اصل فاصله گرفته و به‌جای تعهدپذیری، رویکردی مبتنی بر تحمیل خواسته‌های یک‌جانبه، نقض توافقات چندجانبه و اعمال فشار حداکثری در پیش گرفته است.

در این میان، جمهوری اسلامی ایران یکی از بارزترین قربانیان این رویکرد متناقض بوده است؛ کشوری که در چند دهه گذشته، همواره با اشکال گوناگون فشار، تحریم، تهدید نظامی و بدعهدی مواجه شده و در عین حال تلاش کرده با پایبندی به چارچوب‌های حقوقی، تعاملات خود را در قالب گفت‌وگو و توافق پیش ببرد. اما آیا این رفتار صرفاً مختص ایران است؟ آیا مشکل در رویکرد ایران به تعامل و مذاکره است یا در ساختار قدرت و نگاه سلطه‌محور آمریکا به جهان؟

برای پاسخ به این پرسش، ابتدا به بررسی تجربه ایران با آمریکا می‌پردازیم؛ تجربه‌ای که از کودتای ۱۳۳۲ تا بدعهدی در برجام و سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ را دربر می‌گیرد. سپس با تحلیل رفتار ایالات متحده در قبال سایر کشورها – از اروپا و کانادا تا هند و ونزوئلا – نشان خواهیم داد که مشکل، نه در «موضع‌گیری‌های طرف مقابل»، بلکه در رویکرد سیاست خارجی آمریکا نهفته است؛ سیاستی که نمی‌تواند شریک قابل اعتمادی برای توافقات دیپلماتیک باشد، زیرا به‌جای مذاکره برابر، در پی تسلیم طرف مقابل است.

کودتای ۲۸ مرداد و شروع بی‌اعتمادی تاریخی

سابقه دشمنی آمریکا با خواست ملت ایران به نیم قرن قبل بازمی‌گردد. کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ که با طراحی آمریکا و انگلیس علیه دولت دکتر محمد مصدق انجام شد، نقطه آغازین بی‌اعتمادی ایرانیان به ایالات متحده است.

در این رویداد، دولت ملی و قانونی ایران به جرم ایستادگی در برابر استعمار انگلیس و ملی کردن نفت، توسط CIA سرنگون شد و رژیم استبدادی پهلوی مجدداً بر کشور مسلط گردید. آمریکا با این کودتا، برای دهه‌ها جای پای خود را در ایران محکم کرد و از شاه حمایت کامل به عمل آورد. در طول ۲۵ سال پس از کودتا، هر حرکت آزادی‌خواهانه در ایران با پشتیبانی یا چراغ سبز واشنگتن سرکوب شد. این دخالت تاریخی آمریکا، زخم عمیقی بر افکار عمومی ایران برجای گذاشت و موجب شد اعتماد به نیت واشنگتن برای همیشه مخدوش گردد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ۱۳۵۷، آمریکا نه تنها اشتباهات گذشته خود را جبران نکرد، بلکه به دشمنی‌های جدیدی دست زد. در خلال جنگ ایران و عراق در دهه ۱۳۶۰، واشنگتن عملاً در کنار رژیم متجاوز صدام حسین قرار گرفت؛ اطلاعات ماهواره‌ای و سلاح‌های پیشرفته در اختیار عراق گذاشت تا علیه ایران به‌کار گیرد. اوج این خصومت، حمله ناو آمریکایی به هواپیمای مسافربری ایران در سال ۱۳۶۷ (پرواز ۶۵۵ ایران‌ایر) بود که به شهادت ۲۹۰ انسان بی‌گناه انجامید. هرچند آمریکا بعدها این واقعه را «اشتباه ناخواسته» خواند، اما اعطای نشان شجاعت به فرمانده ناو نشان داد که واشنگتن کمترین عذاب وجدانی بابت کشتار ایرانیان ندارد. تمامی این وقایع تاریخی، بنیانی از بی‌اعتمادی عمیق نسبت به آمریکا در حافظه جمعی ایرانیان ایجاد کرده است.

بدعهدی در برجام و بازگشت تحریم‌ها

نمونه معاصر و بسیار مهم بدعهدی آمریکا در قبال ایران، سرنوشت توافق هسته‌ای برجام است. جمهوری اسلامی پس از سال‌ها مذاکره دشوار، در سال ۲۰۱۵ پذیرفت بخش عظیمی از برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز خود را محدود کند و تحت نظارت شدید بین‌المللی قرار دهد تا نگرانی‌های غرب برطرف شود. در مقابل، قرار بود تحریم‌های اقتصادی رفع و روابط عادی تجاری برقرار شود.

ایران به گواهی تمام گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا سال ۲۰۱۸ کاملاً به تمامی تعهدات برجامی خود عمل کرد. اما ترامپ – که از ابتدا دشمن این توافق چندجانبه بود – در اردیبهشت ۱۳۹۷ (می ۲۰۱۸) یک‌جانبه آمریکا را از برجام خارج کرد. او نه تنها از اجرای تعهدات واشنگتن سرباز زد، بلکه بلافاصله تحریم‌های شدیدی علیه ایران اعمال نمود و سیاست فشار حداکثری را کلید زد.

اقدام ترامپ نقض فاحش یک توافق بین‌المللی مورد تأیید شورای امنیت بود. ایران اما در واکنشی مسئولانه اعلام کرد به احترام درخواست سایر طرف‌های برجام (اروپا، چین و روسیه)، فعلاً در برجام می‌ماند تا به آن‌ها فرصت دهد اثرات خروج آمریکا را جبران کنند. ایران به مدت یک سال کامل پس از خروج آمریکا، همچنان اکثر تعهدات هسته‌ای خود را اجرا کرد و از افزایش غنی‌سازی یا کاهش همکاری با بازرسان آژانس خودداری نمود. این تصمیم تهران حتی مورد اذعان رسانه‌های غربی هم قرار گرفت که نوشتند: «ایران برای یک سال پس از خروج واشنگتن، به توافق پایبند ماند». دلیل این صبوری ایران آن بود که نشان دهد اهل مذاکره مسئولانه و وفاداری به عهد است. اما متأسفانه، طرف‌های غربی به‌ویژه سه کشور اروپایی (E3) در عمل نتوانستند یا نخواستند تعهدات اقتصادی خود را عملی کنند. سازوکار مالی ویژه (اینستکس) که برای دور زدن تحریم آمریکا ایجاد شده بود، تقریباً هیچ تأثیری نداشت و اروپا صرفاً از ایران خواست خویشتنداری کند، بی‌آن‌که هزینه‌ای برای حفظ برجام بدهد.

بالاخره صبر ایران در اردیبهشت ۱۳۹۸ لبریز شد و تهران اعلام کرد به‌تدریج تعهدات خود را کاهش می‌دهد؛ البته گام‌به‌گام و بازگشت‌پذیر. این تصمیم کاملاً در چارچوب بندهای خود برجام بود که به ایران حق می‌داد در صورت نقض تعهدات توسط طرف مقابل، اجرای تعهداتش را تعلیق کند. بنابراین ایران از موضع حق و منطق بین‌المللی عمل کرد. با این حال، آمریکا و اروپا همین واکنش ملایم ایران را نیز بهانه‌ای برای فشار بیشتر قرار دادند. آمریکا مدعی شد ایران زیر میز زده، در حالی که خود واشنگتن میز مذاکره را ترک کرده بود.

سپس دولت ترامپ به امید تسلیم کامل ایران، شدیدترین تحریم‌های تاریخ را علیه ملت ایران اعمال کرد: از تحریم کامل صادرات نفت و بانک مرکزی گرفته تا قرار دادن نام سپاه پاسداران در لیست گروه‌های تروریستی. هدف علنی آمریکا، فروپاشی اقتصادی ایران و کشاندن تهران به پای میز مذاکره جدید از موضع ضعف بود. ترامپ ۱۲ شرط تحقیرآمیز را در سخنرانی وزیرخارجه‌اش (مایک پمپئو) مطرح کرد که عملاً به معنای تغییر تمام سیاست‌های مستقل ایران بود، از توقف کامل غنی‌سازی و بستن تأسیسات هسته‌ای گرفته تا قطع نفوذ منطقه‌ای و حتی تغییر رفتار داخلی. این شروط گستاخانه نشان می‌داد آمریکا چیزی کمتر از تسلیم بی‌قیدوشرط ایران نمی‌خواهد.

همزمان، ترامپ تلاش کرد با تهدید علنی، ایران را به میز مذاکره بکشاند. به دفعات مقامات آمریکایی گفتند: «ایران دو راه بیشتر ندارد: یا مذاکره با ما یا رویارویی نظامی». حتی پیش از آغاز هرگونه گفتگوی دیپلماتیک، لحن کاخ سفید این بود که «یا خواسته‌های ما را بپذیرید یا منتظر حمله باشید». چنین رویکردی عملاً مفهوم مذاکره را زیر سوال می‌برد؛ زیرا گفتگو زیر سایه تهدید به نابودی، بیشتر شبیه اولتیماتوم است تا دیپلماسی.

نمایش قدرت برای اعمال فشار

آمریکا همچنین به نمایش قدرت نظامی مستقیم علیه ایران روی آورد تا به تهران نشان دهد گزینه نظامی واقعی است، نه صرفاً حرف. در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰، هرگاه تنش با ایران بالا می‌گرفت، پنتاگون بمب‌افکن‌های B-52 را از پایگاه‌های خود در آمریکا به خلیج فارس می‌فرستاد تا در نزدیکی مرزهای هوایی ایران پرواز کنند. این مأموریت‌ها بنا به گفته مقامات آمریکایی برای بازدارندگی ایران طراحی شده بود. چنین اقداماتی از منظر ایران، فضای قبل از مذاکره را کاملاً خصمانه و غیرقابل اعتماد می‌کرد. تهران به درستی استدلال می‌کرد چگونه می‌توان با طرفی که همزمان تهدید به بمباران می‌کند، مذاکره‌ای برابر داشت؟

البته جمهوری اسلامی با وجود تمامی این فشارها، خویشتنداری راهبردی خود را تا حد امکان حفظ کرد. این رفتار تهران نشان می‌داد گزینه مطلوبش حل‌وفصل اختلافات از طریق سیاسی و قانونی است نه منازعه نظامی.

زیاده‌خواهی در مذاکرات احتمالی آینده

تجربه دوره اول ترامپ نشان داد که او به یک توافق محدود (مثلاً صرفاً هسته‌ای) رضایت نخواهد داد. چنان‌که دیدیم، تحلیل‌گران غربی انتظار داشتند در مذاکرات جدید، تیم ترامپ توان موشکی ایران و نفوذ منطقه‌ای‌اش را نیز روی میز بگذارد. هرچند تهران تأکید کرده تنها در مورد موضوع هسته‌ای و رفع تحریم‌ها گفتگو می‌کند، اما آمریکا احتمالاً به این محدودیت تن نخواهد داد. در واقع واشنگتن خواهان معامله‌ای جامع است که همه اهرم‌های قدرت ایران را مهار کند.

ترامپ و تیمش به صراحت گفته‌اند که دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای خط قرمز ماست – که این خواسته مورد پذیرش ایران نیز هست چون فتوای رهبری آن را منع کرده – اما فراتر از آن، آمریکایی‌ها خواستار برچیده شدن برنامه هسته‌ای ایران هستند. نماینده ویژه ترامپ، استیو ویتکاف در آستانه مذاکرات عمان اظهار داشت: «موضع ابتدایی ما برچیدن برنامه هسته‌ای شماست». هرچند او پس از مذاکره لحن متفاوت‌تری گرفت و از یافتن راه‌های میانه سخن گفت، اما نمی‌توان تردید داشت که سقف مطالبات آمریکا بسیار بالاست. به بیان دیگر، آن‌ها رفع تحریم‌ها را موکول به تغییرات اساسی در سیاست‌های ایران می‌کنند.

نمونه‌ای از این زیاده‌خواهی را می‌توان در اظهارات ترامپ درباره «ژنرال سیسی ایران» مشاهده کرد. ترامپ به نزدیکانش گفته خواهان آن است که در ایران فردی شبیه عبدالفتاح السیسی (دیکتاتور نظامی مصر) بر سر کار بیاید تا کاملاً در خدمت منافع آمریکا باشد. این نشانگر آن است که ذهنیت ترامپ از مذاکره، پذیرفتن هژمونی کامل آمریکا توسط طرف مقابل است. وقتی او حاضر است درباره متحدان نزدیک خود (اروپا، کانادا و …) رویکرد تحقیرآمیزی داشته باشد و مثلاً بگوید کانادا باید یکی از ایالات ما شود، طبیعی است که درباره ایران – که دشمن خوانده می‌شود – تصوری جز تسلیم همه‌جانبه نداشته باشد.

از این رو، هرگونه ورود ایران به فضای مذاکره با آمریکا باید با چشمانی باز و هوشیاری کامل همراه باشد. جمهوری اسلامی اعلام کرده خواهان حل مناقشات از طریق قانونی، حقوقی و دیپلماتیک است. اما این تمایل به معنای ساده‌لوحی نیست. تهران به‌خوبی می‌داند که طرف مقابل دولتی است که به هیچ توافقی پایبند نمی‌ماند و هر لحظه ممکن است موضعش را تغییر دهد. چنان‌که دنیس رأس (دیپلمات کهنه‌کار آمریکایی) هنگام آغاز گفت‌وگوهای قبلی هشدار داد: «امیدوارم ترامپ در حین مذاکرات تغییر موضع لحظه‌ای ندهد و اگر توافقی کردیم، چند وقت بعد زیر آن نزند». متأسفانه این نگرانی کاملاً بجا بود، چرا که ترامپ سابقه خروج از برجام، پیمان اقلیمی پاریس، توافق تجاری اقیانوس آرام و پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد را در کارنامه دارد. با چنین سابقه‌ای، اعتماد به امضای او بسیار دشوار است.

سبک روابط تحکم‌آمیز آمریکا با دیگر کشورها

پس از مرور تجربه پرمناقشه‌ی ایران در تعامل با ایالات متحده، اکنون می‌توان این پرسش را مطرح کرد: آیا رویکرد یک‌جانبه، اقتدارطلبانه و بعضاً بی‌ثبات‌کننده‌ی آمریکا صرفاً به روابط با تهران محدود بوده است؟ شواهد بسیاری از مناسبات واشنگتن با دیگر بازیگران بین‌المللی – اعم از متحدان غربی یا کشورهای مستقل – نشان می‌دهد که چنین رویکردی واجد ابعاد ساختاری است و فراتر از یک رابطه دوجانبه خاص تکرار می‌شود.

در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، این خصیصه رفتاری با وضوح و صراحت بیشتری بروز یافت. سیاست خارجی آمریکا در این دوره، نه مبتنی بر گفت‌وگو و مشارکت متقابل، بلکه بر پایه فشار هدفمند، مطالبه‌ی امتیازات نامتقارن، و تنظیم روابط در چارچوبی نابرابر بازتعریف شد. در این چارچوب، کشورها نه شریک در تصمیم‌سازی، بلکه تابع در سیاست‌گذاری تلقی می‌شوند.

برای درک بهتر این الگو، بررسی مواردی از برخورد آمریکا با کشورهای مختلف – از اروپا گرفته تا آمریکای لاتین و آسیا – می‌تواند ابعاد گسترده‌تری از ماهیت مناسبات تحکم‌آمیز واشنگتن را آشکار کند. این نمونه‌ها به‌روشنی نشان می‌دهند که ایالات متحده، صرف‌نظر از جایگاه ژئوپلیتیک یا نوع رابطه، تلاش دارد منافع خود را به شکل یک‌سویه و بعضاً تحقیرآمیز بر دیگران تحمیل کند.

دخالت در امور متحدان اروپایی

ایالات متحده تحت دولت ترامپ، به‌صراحت در سیاست داخلی کشورهای متحد خود در اروپا دخالت می‌کند. ترامپ با لحنی تحکم‌آمیز با رهبران اروپایی سخن می‌گوید. او بارها اروپایی‌ها را وادار کرد بودجه نظامی خود را به‌شدت افزایش دهند و سهم بیشتری از هزینه‌های دفاعی را بپردازند. ترامپ تهدید کرده بود اگر اعضای ناتو سطح هزینه‌های نظامی خود را بالا نبرند، آمریکا حمایت خود را کاهش خواهد داد. حتی در نشست‌های سران ناتو و گروه ۷، تصاویر معروفی منتشر شد که ترامپ را در حالتی متکبرانه و ارباب مآبانه نشان می‌داد؛ در یکی از عکس‌ها او روی صندلی تکیه زده و سایر رهبران جلوی او نشسته و به او چشم دوخته‌اند، گویی که وی فرمانده آنان است. این صحنه‌ها بازتاب تمایل ترامپ به تحقیر متحدان سنتی آمریکا بود.

ترامپ همچنین اروپا را در تنگنا قرار داد تا مطابق میل واشنگتن رفتار کند. برای نمونه، او کشورهای اروپایی را مجبور کرد خرید انرژی از روسیه را متوقف کنند و وابستگی‌شان به نفت و گاز روسیه را پایان دهند. وی تهدید کرد اگر پروژه خط‌لوله گاز ۲ Nord Stream تکمیل شود، شرکت‌های اروپایی را تحریم خواهد کرد. در نهایت، حتی قبل از بهره‌برداری خط لوله، انفجاری مشکوک در اعماق دریا آن را تخریب کرد. ترامپ در ادامه خواستار آن شد که اروپا هزینه بازسازی اوکراین و کمک‌های نظامی به کی‌یف را برعهده بگیرد و حتی اصرار داشت کشورهای اروپایی ۴ تا ۵ درصد تولید ناخالص داخلی خود را صرف بودجه نظامی کنند (بسیار بیش از استاندارد ۲ درصدی پیشین). به بیان دیگر، واشنگتن دولت‌های اروپایی را نه شریک برابر، بلکه زیردست خود می‌خواست و حاضر بود برای تحقق این خواسته، از هر فشاری بهره گیرد.

تحقیر و فشار بر کانادا

رفتار ترامپ با کانادا – همسایه نزدیک و متحد سنتی آمریکا – نیز ماهیتی تحقیرآمیز و زورگویانه داشت. او در جنگ تجاری خود تعرفه‌های سنگینی بر واردات کانادا اعمال کرد و آشکارا گفت اگر اقتصاد کانادا زیر فشار این تعرفه‌ها کمر خم کند، شاید بهتر باشد کانادا به «ایالت پنجاه‌ویکم آمریکا» تبدیل شود.

فشارهای اقتصادی ترامپ بر کانادا کم سابقه بوده. او تهدید کرد بر تمامی کالاهای وارداتی از کانادا ۲۵٪ تعرفه وضع می‌کند مگر اینکه اتاوا در زمینه جلوگیری از مهاجرت غیرقانونی و قاچاق مواد مخدر مطابق میل واشنگتن عمل کند. ترامپ همچنین نخست‌وزیر کانادا را علناً تحقیر می‌کرد – او را «دورو» و «ضعیف» نامید – و حتی تصاویر ساختگی از خود منتشر کرد که در آن ترامپ بر قله‌ای ایستاده و پرچم کانادا زیر پایش دیده می‌شود. این اقدامات بی‌پروایانه سبب شد روابط آمریکا-کانادا به سردترین حد خود در دهه‌های اخیر برسد و افکار عمومی کانادا نسبت به صداقت و حسن‌نیت واشنگتن شدیداً بدبین شود.

برخورد تهدیدآمیز با مکزیک

دولت ترامپ نه تنها به کانادا، بلکه به مکزیک نیز با دید زیردستانه نگاه می‌کرد. ترامپ از ابتدای کارزار انتخاباتی‌اش مکزیک را بابت مهاجرت و قاچاق مواد مخدر هدف حملات لفظی قرار داد و سپس در مقام ریاست‌جمهوری، سیاست‌های کم‌سابقه‌ای علیه مکزیک اتخاذ کرد. او توافقنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا) با مکزیک و کانادا را لغو و آن‌ها را وادار به پذیرش توافق جدید موسوم به USMCA کرد که در بسیاری از موارد امتیازات بیشتری به واشنگتن می‌داد. ترامپ تهدید کرده بود اگر مکزیک و کانادا خواسته‌های او را نپذیرند، به‌طور کامل از نفتا خارج شده و روابط تجاری را قطع می‌کند. این زورگویی اقتصادی، دولت‌های همسایه را عملاً در تنگنا قرار داد.

اوج رویکرد تحقیرآمیز ترامپ نسبت به مکزیک در تغییر نام «خلیج مکزیک» نمود پیدا کرد. او در نخستین روزهای دوره دوم خود (ژانویه ۲۰۲۵) طی یک فرمان اجرایی اعلام کرد از این پس دولت آمریکا این پهنه آبی را «خلیج آمریکا» می‌نامد. این تغییر نام یک‌جانبه، غرور ملی مکزیکی‌ها را جریحه‌دار کرد و پیام روشنی داشت: ترامپ حاکمیت مکزیک را به رسمیت نمی‌شناسد و مطالبات خود را حتی در قلمرو نمادین بر همسایه‌اش تحمیل می‌کند.

علاوه بر این، ترامپ با نگرش مداخله‌جویانه نظامی به مکزیک می‌نگریست. او علناً تهدید کرد برای مبارزه با کارتل‌های مواد مخدر، نیروهای آمریکایی را مستقیماً به خاک مکزیک اعزام خواهد کرد – حتی بدون رضایت دولت مکزیک. چنین رویکردی در مکزیک به‌شدت مناقشه‌برانگیز شد و به تنش‌های سیاسی داخلی دامن زد. ترامپ رسماً مجوز عملیات نظامی علیه کارتل‌های مواد مخدر را صادر کرد و از آن به عنوان «مبارزه با تروریسم» یاد می‌کند. نتیجه آن شد که روابط واشنگتن و مکزیک، به دلیل همین تهدیدات و مداخلات نظامی بالقوه، تیره‌تر از همیشه شود.

دیکته کردن سیاست‌ها به هند

دولت ترامپ با کشور هند نیز رویکرد آمرانه در پیش گرفت. یک نمونه قابل توجه، تلاش ترامپ برای اعتبارگیری از حل مناقشه هند و پاکستان بود. در می ۲۰۲۵ تنش نظامی شدیدی میان هند و پاکستان رخ داد و دو کشور چند روز درگیر تبادل آتش سنگین بودند. کاخ سفید مدعی شد این ترامپ بوده که با بهره‌گیری از اهرم‌های فشار، جنگ را در نطفه خاموش کرده و دو طرف را به آتش‌بس رسانده است و او شایسته جایزه صلح نوبل است.

در واقع ترامپ با افزایش تعرفه‌های تجاری بر هند و تهدیدهای اقتصادی، دهلی‌نو را تحت فشار گذاشت که عملیات نظامی خود علیه پاکستان را متوقف کند. پاکستان نیز که از این وضعیت بهره‌مند شده بود، در ژوئن ۲۰۲۵ رسماً ترامپ را برای جایزه صلح نوبل نامزد کرد و از نقش او در جلوگیری از جنگ تقدیر نمود. اما نخست‌وزیر هند (نارندرا مودی) صریحاً در پارلمان اعلام کرد: «هیچ رهبر خارجی از ما نخواست عملیات را متوقف کنیم» و به این ترتیب ادعای کاخ سفید را تلویحاً دروغ خواند.

از سوی دیگر، ترامپ به هند به خاطر روابطش با روسیه نیز فشار وارد کرد. با آغاز جنگ اوکراین، واشنگتن خواستار آن شد که هند خرید نفت ارزان از روسیه را متوقف کند. ترامپ چندین‌بار از دهلی‌نو انتقاد کرد و این کار را سوءاستفاده از وضعیت جنگ دانست. هنگامی که هند از قطع کامل واردات نفت روسیه خودداری کرد، دولت ترامپ در ژوئیه ۲۰۲۵ تعرفه ۲۵ درصدی بر کالاهای هندی وضع کرد و یک ماه بعد این تعرفه را به ۵۰ درصد افزایش داد. به گفته مقامات کاخ سفید، این افزایش تعرفه‌ها تنبیهی بود برای آن‌که هند دست از تجارت با روسیه بردارد. این تعرفه ۵۰ درصدی کمر صادرات هند به آمریکا – به‌عنوان بزرگترین شریک تجاری‌اش – را شکست و می‌تواند میلیاردها دلار به اقتصاد هند زیان بزند. هند در برابر این اقدام، ضمن محکوم کردن آن، به تقویت روابط خود با چین و روسیه روی آورد.

تلاش برای کودتا و تغییر رژیم در کشورهای مستقل

ایالات متحده بارها نشان داده که در مواجهه با دولت‌های نامطلوب خود، به جای گفتگوی محترمانه به دخالت مستقیم برای تغییر رژیم متوسل می‌شود؛ از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ علیه دولت دکتر مصدق گرفته تا تلاش برای براندازی دولت‌های معاصر مخالف خود مانند ونزوئلا که نمونه روشن دیگری از این سیاست است. در دوره اول ترامپ، کاخ سفید صراحتاً از رهبر مخالفان ونزوئلا (خوان گوایدو) حمایت کرد و تلاش نمود دولت منتخب نیکلاس مادورو را سرنگون کند. جان بولتون، مشاور امنیت ملی وقت ترامپ، بعدها به‌صراحت اعتراف کرد که در برنامه‌ریزی کودتا در ونزوئلا نقش داشته است. بولتون در مصاحبه‌ای گفت: «من کسی هستم که در تدارک کودتا در جاهای دیگر کمک کرده‌ام» و با ذکر نام ونزوئلا افزود: «این تلاش ما موفق نبود». او تصریح کرد که هدفشان براندازی دولت مادورو بوده است. هرچند این کودتا شکست خورد و مادورو در قدرت باقی ماند، اما نفس اعتراف یک مقام عالی‌رتبه آمریکایی به چنین اقدام خصمانه‌ای، نشانگر آن است که آمریکا برای پیشبرد اهدافش حتی از سرنگونی حکومت‌های خارجی نیز دریغ نمی‌کند.

ترامپ پس از ناکامی در کودتای ۲۰۱۹، فشار بر کاراکاس را تشدید کرد. او نیروهای نظامی آمریکا را به نزدیکی مرز ونزوئلا اعزام نمود و رزمایش‌هایی ترتیب داد تا مادورو را بترساند. همچنین وزارت دادگستری آمریکا برای دستگیری رهبران ونزوئلا جایزه نقدی تعیین کرد و مادورو و نزدیکانش را به قاچاق مواد مخدر متهم نمود. ترامپ صریحاً اعلام کرد سیاستش در قبال ونزوئلا تغییر رژیم به هر قیمت است و همه گزینه‌ها – از تحریم خفه‌کننده اقتصادی گرفته تا مداخله نظامی – روی میز است.

تمام این موارد، تصویرگری می‌کند که واشنگتن یک بازیگر قابل اعتماد در تعاملات خارجی نیست؛ زیرا هرگاه نتواند از طریق طبیعی به خواسته‌هایش برسد، به مکر، نیرنگ و زور متوسل می‌شود.

نتیجه‌گیری: احتیاط ایران در مذاکره، واکنشی منطقی به زیاده‌خواهی آمریکا

با مرور شواهد و نمونه‌های فوق، پاسخ پرسشی که در آغاز مطرح شد روشن‌تر می‌شود: چرا آمریکا در مذاکرات و رفتار دیپلماتیک قابل اعتماد نیست؟ دولت ایالات متحده – به‌ویژه تحت رهبری ترامپ – نشان داده که به جای احترام متقابل و پایبندی به توافقات، به دنبال تحمیل خواسته‌های حداکثری خود و شکستن اراده طرف مقابل است. آمریکا حل مسالمت‌آمیز مناقشات را نه از مسیر «امتیازدهی متقابل و سازش عادلانه»، بلکه از طریق تسلط کامل بر طرف مقابل می‌جوید. این روحیه تمامیت‌خواه، هرگونه اعتمادسازی را دشوار می‌سازد.

جمهوری اسلامی ایران در مقابل، همواره تلاش کرده رفتاری صلح‌آمیز، قانونی و در چارچوب مقررات بین‌المللی داشته باشد. تهران مایل بود اختلافات را از طریق مذاکرات غیرمستقیم و وساطت عمان حل‌وفصل کند و از تنش نظامی بپرهیزد. اما این طرف آمریکایی بود که با اعمال تحریم‌های جدید، طرح شروط حداکثری و نهایتاً عدم ارائه تضمین قابل اعتماد، نگذاشت مذاکرات به ثمر برسد. به بیان دیگر، اگر مسیر دیپلماسی به نتیجه نرسیده یا در مواردی به درگیری انجامیده، از کم‌کاری ایران نبوده است؛ بلکه ماهیت عهدشکن و زیاده‌خواه دولت آمریکا مانع اصلی بوده است.

ایران ارزش عزت و استقلال خود را به خوبی می‌داند و حاضر نیست با فشار و تهدید، دست از حقوق مشروعش بردارد. تهران همواره اعلام کرده که توافقی خوب و پایدار می‌خواهد. اما آمریکا تاکنون نشان داده که به کمتر از تسلیم‌شدن ایران رضایت نمی‌دهد. چنین شکافی در مواضع، طبیعتاً هرگونه توافقی را شکننده می‌سازد. با این حال، توپ در زمین واشنگتن است: اگر آمریکا واقعاً خواهان حل مناقشه و بازسازی اعتماد است، باید رفتار و لحن خود را تغییر دهد – از تهدید و تحریم کور دست بکشد، به چارچوب دیپلماسی (یا حتی احیای برجام) بازگردد و احترام به حاکمیت و عزت ملت ایران را عملاً نشان دهد. در غیر این صورت، هر مذاکره‌ای از ابتدا محکوم به شکست خواهد بود.

در پایان باید تأکید کرد: احتیاط ایران در برابر آمریکا، نه از سر بهانه‌گیری بلکه واکنشی معقول به دهه‌ها تجربه تلخ بدعهدی و خصومت واشنگتن است. اعتماد، امری دوسویه است و با زور و فریب به دست نمی‌آید. اگر روزی آمریکا آماده شد همچون یک طرف برابر و مسئول پشت میز بنشیند و به تعهداتش احترام بگذارد، آن‌گاه می‌توان به نتیجه‌بخش بودن مذاکرات امید داشت. تا آن زمان، حق ایران است که همه جوانب احتیاط را رعایت کند و فریب لبخندهای تاکتیکی و وعده‌های توخالی را نخورد. تاریخ و شواهد متقن نشان داده‌اند که زیاده‌خواهی و بدعهدی در ذات سیاست آمریکا نهادینه شده است؛ لذا اعتماد کورکورانه به چنین طرفی می‌تواند برای هر کشوری – به‌ویژه ایران – هزینه‌ساز و خطرناک باشد.

بنابراین، چنانچه مذاکرات مجدداً آغاز شود، ایران باید با تکیه بر تجربه برجام و مواردی که ذکر شد، خط قرمزهای خود را حفظ کند و از حقوق حقه خویش کوتاه نیاید. در عین حال، تهران آماده است اگر از سوی مقابل صدق نیت و اراده واقعی برای توافق ببیند، گام‌های سازنده بردارد. تصمیم نهایی با واشنگتن است: آیا می‌خواهد راه احترام متقابل را در پیش گیرد یا همچنان در جاده تکروی و سلطه‌طلبی براند؟ پاسخ به این سوال، سرنوشت تعاملات آینده را رقم خواهد زد. تا آن هنگام، ایران حق دارد جانب احتیاط را نگه دارد و با چشمانی باز و اعتمادی حداقلی وارد هرگونه گفتگویی با آمریکا شود.

به گزارش آرمان آرا، مساجد و حسینیه‌های شیراز به منظور گرامیداشت ایام دهه وحدت و سالروز ولادت با سعادت حضرت رسول اکرم (ص) و امام جعفرصادق (ع) برنامه‌های متعدد و متنوعی برنامه ریزی کرده اند.

بخشی از جشن‌های میلاد پیامبر (ص) و امام جعفر صادق (ع) در شیراز به شرح ذیل است:

۱- مسجد اعظم شیراز

با سخنرانی: حجت‌الاسلام والمسلمین ماندگاری

مولودی خوانی: حاج حسن جوکار

سه شنبه ۱۸ شهریور ۱۴۰۴ همراه با نماز مغرب و عشا

بلوار میرزای شیرازی غربی نبش کوچه ۱۰

۲- مسجد حضرت ابوالفضل علیه السلام

سخنران: حجت الاسلام صفری

مداحان: حاج جواد طاهری / ‏کربلایی جاسم عباسی / ‏‬ کربلایی علیرضا شاپورجانی

سه‌شنبه ۱۸ شهریور ماه ۱۴۰۴ از نماز مغرب و عشا

بلوار عدالت جنوبی، کوچه ۴۷

۳- حسینیه امام رضا (ع)

سخنران: حجت الاسلام آقایی

مداحان: کربلایی عبدالرحمان دانشجو / ‏کربلایی حسین دهقان / ‏کربلایی حسن دهقان / ‏کربلایی علی گودرزی

سه شنبه ۱۸ شهریور ماه ساعت ۲۰

میدان مطهری به سمت پاسداران

۴- مسجد توکلی

سخنران: حجت‌الاسلام حاج سید احمد علوی نژاد

مداحان: حاج حسن حقیقی / ‏‬ کربلایی میثم مفتاحی / ‏‬ کربلایی حمیدرضا لطیفی

سه شنبه ۱۸ شهریور ماه بعد از نماز مغرب و عشا

خیابان تختی روبروی هتل ارگ

۵- حسینیه بیت الاحزان حضرت زهرا (س)

سخنران: حجت الاسلام خواجه‌وند

مداحان: کربلایی حسن پور حسن / ‏حاج عبدالرحمن دانشجو / ‏کربلایی امیر محمدی

سه‌شنبه، ۱۸ شهریور ماه ساعت ۲۰:۳۰

چهارراه هوابرد

۶- مسجد امتیاز نو

سخنران: حجت الاسلام والمسلمین وحید شهوندی

با نوای: کربلایی غلامرضا حیاتی پور

سه شنبه ۱۸ شهریور ماه همزمان با نماز مغرب و عشا

بلوار زرهی خیابان شبان مسجد امتیاز نو

۷- آستان مقدس حضرت علی بن حمزة بن موسی الکاظم (ع)

سخنران: حجت الاسلام ساسانی

مداحان: کربلایی داوود سلطانی / ‏‬ کربلایی محسن امینی

۸- مسجد و حسینیه حضرت علی ابن ابی طالب (ع)

سخنران: حجت الاسلام والمسلمین رحیم زادگان

مولودی خوان: کربلایی سید رسول عسکری

سه شنبه ۱۸ شهریور همراه با نماز مغرب و عشا

صدرا، فاز ۱، بلوار حافظ، خ پیشگامان

۹- مسجد حاج مکتبی

سخنران: شیخ مرتضی رضایی

مداح: حاج رسول مؤمنی / ‏کربلایی محمد نائل / ‏کربلایی ابوالفضل میثمی پور / ‏‬ کربلایی یوسف مؤمنی

سه شنبه ۱۸ شهریور ۱۴۰۴ همزمان با نماز مغرب و عشا

شهرک میانرود، فاز ۲

۱۰- آستان مقدس حضرت سید علاءالدین حسین علیه السلام

واعظ: حجت الاسلام و المسلمین جوشن

با نوای: کربلایی محمد علی رضایی / ‏کربلایی هادی ظفرآبادی / ‏حاج علی اکبر عباس زاده

سه شنبه ۱۸ و چهارشنبه ۱۹ شهریورماه همراه با نماز مغرب و عشاء

۱۱- مسجد و حسینیه امام جعفر صادق (ع)

سخنران: حجت الاسلام والمسلمین ترابی پور

سه شنبه ۱۷ و چهارشنبه ۱۸ شهریور بعد از نماز مغرب و عشا

بلوار گلستان، خیابان شهید قانعی

۱۲- بوستان ثامن علیه السلام

همراه با برنامه‌های شاد و متنوع مولودی خوانی، مسابقه، طنزپردازی، نورافشانی و…

سه شنبه ۱۸ شهریور ماه |ساعت ۲۰

فرهنگ شهر، کوچه ۱۹

۱۳- حسینیه آیت الله ذوالانوار (ره)

با کلام: حجت‌الاسلام‌والمسلمین فقیهی امین
با نوای: حاج مهدی کریم‌پور / ‏‬ کربلایی امیر صفرزاده

سه‌شنبه ۱۸ شهریورماه ۱۴۰۴ همزمان با نماز مغرب و عشا

شیراز، شهرک‌فرهنگیان، خیابان رشد جنوبی، کوچه ۱۴ رشد جنوبی

۱۴- مجتمع فرهنگی مذهبی حضرت شاه زندو (ع)

سخنران: حاج آقا اسد پور

مداح: کربلایی دانشخواه

سه شنبه ۱۸ شهریور ماه همراه با نماز مغرب و عشا

بلوار الزهرا (کوی زهرا) – بعد از باشگاه ۲۲ بهمن

۱۵- مسجد و مهدیه شهدا

سخنران: حجت الاسلام شیخ مجتبی امامی

با نوای: حاج علی اکبر افخمی / ‏‬ کربلایی بنیامین رحیمی

سه شنبه ۱۸ شهریور ماه، ساعت ۲۱

چهارراه تحویلی، انتهای خیابان لاله،

به گزارش آرمان آرا، ثبت‌نام و انتخاب رشته پذیرش دوره‌های کاردانی فنی و کاردانی حرفه‌ای «ناپیوسته» نظام آموزش دانشگاه جامع علمی کاربردی مهرماه سال ۱۴۰۴ از امروز دوشنبه ۱۷ شهریور آغاز شد و این فرصت یکشنبه ۲۳ شهریور ۱۴۰۴ پایان می‌پذیرد.

متقاضیان باید در مهلت مقرر و پس از مطالعه دقیق «دفترچه راهنمای ثبت‌نام» به درگاه اطلاع‌رسانی سازمان سنجش آموزش کشور به نشانی: www.sanjesh.org مراجعه و نسبت به ثبت‌نام اقدام کنند. دفترچه راهنما، هم‌زمان با شروع ثبت‌نام از طریق درگاه اطلاع‌رسانی سازمان سنجش آموزش کشور در دسترس است.

ثبت‌نام پذیرش دوره‌های کاردانی فنی و کاردانی حرفه‌ای ناپیوسته نظام آموزش علمی کاربردی مهرماه سال ۱۴۰۴ در این لینک انجام می شود.

الف) روش گزینش دانشجو

گزینش دانشجو در کدرشته‌محل‌های تحصیلی بر اساس معدل کل دیپلم، نوع دیپلم و سهمیه‌های آزاد و ایثارگران، شاغل، بومی و با توجه به صلاحیت‌های عمومی متقاضیان با عنایت به ضوابط دانشگاه جامع علمی کاربردی و مصوبات مربوط صورت می‌گیرد. برای هر یک از موارد فوق ارائه مستندات مربوط در زمان ثبت‌نام توسط دانشجو به مرکز آموزشی ضروری خواهد بود.

ب) اقدامات لازم برای ثبت‌نام‌

۱. دریافت و مطالعه دفترچه راهنمای ثبت‌نام از طریق درگاه اطلاع‌رسانی سازمان سنجش آموزش کشور.

۲. آماده کردن مدارک و اطلاعات مورد نیاز برای ثبت‌نام.

۳. خرید کارت اعتباری ثبت‌نام به مبلغ سه میلیون و ۱۰۰ هزار ریال به عنوان وجه ثبت‌نام.

۴. پرداخت هزینه خدمات ارسال پیام کوتاه به متقاضیان به مبلغ ۱۴۰ هزار ریال.

۵. مندرجات فرم تقاضانامه باید دقیق و صادقانه تکمیل شود.

۶. مسئولیت صحت مندرجات تکمیل شده فرم تقاضانامه به عهده متقاضی خواهد بود.

۷. مندرجات فرم تقاضانامه قابل تغییر نیست، بنابراین در زمان تکمیل اطلاعات تقاضانامه دقت لازم را بعمل آید.

۸. در هر مرحله از پذیرش (ثبت‌نام، پذیرفته‌شدن، حین تحصیل در دانشگاه و …) مشخص شود متقاضی حقایق را کتمان نموده یا واجد شرایط و ضوابط مندرج در این دفترچه نیست، از ادامه تحصیل محروم خواهد شد.

۹. متقاضی لازم است پس از پایان ثبت‌نام الکترونیکی از تمامی صفحات، پرینت تهیه کرده و نزد خود نگهدارد.

یادآوری: دانش‌آموزان سال آخر متوسطه که حداکثر تا تاریخ ۳۱ شهریور ۱۴۰۴ موفق به اخذ مدرک دیپلم خواهند شد مجاز به ثبت‌نام و انتخاب کدرشته‌محل هستند.

پ) دستورالعمل و نحوه تکمیل تقاضانامه ثبت نام اینترنتی

به متقاضیان توصیه می‌شود مطابق دستورالعمل مندرج در دفترچه راهنمای ثبت‌نام، ابتدا فرم پیش‌نویس تقاضانامه مندرج در دفترچه راهنما را تکمیل و سپس با مراجعه به درگاه اطلاع‌رسانی سازمان سنجش آموزش کشور اطلاعات لازم را بر اساس بندهای سامانه ثبت‌نام وارد کنند.

ضمناً راهنمای جامع نحوه تکمیل فرم در سامانه ثبت‌نام اینترنتی موجود است و متقاضیان برای کسب اطلاع بیشتر می‌توانند به این راهنما مراجعه کنند.

متقاضیان لازم است در درج اطلاعات ثبت‌نام دقت کند. در صورت مشاهده هرگونه مغایرت در موارد قید شده در تقاضانامه ثبت‌نام با مدارک متقاضی در صورت پذیرفته‌شدن، قبولی وی لغو و از ادامه تحصیل وی جلوگیری خواهد شد.

ت) نکات و توصیه‌های‌ مهم‌

اگر از طریق کافی‌نت اقدام به ثبت‌نام می‌کنید، تمامی مراحل ثبت‌نامی را شخصاً انجام دهید یا بر انجام امور مربوط در کافی‌نت نظارت مستقیم داشته باشید.

پس از تکمیل تقاضانامه، نسبت به دریافت یک نسخه پرینت و نگهداری شماره پرونده، کد پیگیری و تقاضانامه اقدام کنید.

در انتخاب کدرشته‌محل‌های انتخابی خود با دقت عمل کنند، زیرا پس از دریافت کد پیگیری به درخواست‌های متقاضیان مبنی بر اصلاح یا جابجایی کد رشته‌ محل‌ها ترتیب اثر داده نخواهد شد.

هرگونه‌ تغییری‌ از طریق‌ نشریه پیک‌ سنجش‌ (هفته‌نامه خبری‌ و اطلاع‌رسانی‌ سازمان سنجش آموزش کشور)، درگاه اطلاع‌رسانی سازمان سنجش آموزش کشور و در صورت لزوم ‌از طریق رسانه‌های گروهی ‌اعلام ‌خواهد شد.