الکل چه آسیب‌هایی به کبد می‌زند؟

هر زمان که الکل می نوشیم، کبد باید آن را قبل از خروج از بدن تجزیه کند. با این حال، به دلیل سمی بودن محصولات متابولیسم الکل، برخی از سلول های کبد در طی این فرآیند می میرند. اجتناب از الکل برای بهبود کبد و ساخت سلول های جدید مهم است. نوشیدن زیاد و مداوم الکل به کبد اجازه نمی دهد بهبود پیدا کرده و سلول های جدید بسازد.

تصور می‌شود به همین دلیل است که کبد عضوی است که بیشترین میزان آسیب بافتی را از طریق نوشیدن زیاد الکل، که منجر به بیماری کبدی مرتبط با الکل می‌شود، تحمل می‌کند.

مراحل بیماری کبدی مرتبط با الکل

بیماری کبدی مرتبط با الکل طیفی از بیماری است که به طور کلی شامل سه مرحله است که شدت هر کدام به نسبت سایرین متفاوت است.

۱. بیماری کبد چرب الکلی

“کبد چرب” به دلیل تجمع چربی در سلول های کبد ایجاد می شود و نوشیدن مقدار زیادی الکل، حتی برای چند روز، می تواند منجر به تجمع چربی در کبد شود.

تخمین زده می شود که بیماری کبد چرب مرتبط با الکل در ۹۰ درصد افرادی که بیش از ۴۰ گرم الکل (یا چهار واحد) در روز مصرف می کنند، ایجاد می شود. این تقریباً معادل دو لیوان متوسط (۱۷۵ میلی لیتر) شراب ۱۲٪ ABV یا کمتر از دو پیمانه آبجو با قدرت معمولی (۴٪ ABV) است.

این مرحله از بیماری کبدی مرتبط با الکل معمولاً هیچ علامتی ایجاد نمی کند و فقط از طریق آزمایش خون قابل شناسایی است. کبد شما شروع به از بین بردن چربی اضافی می کند اگر نوشیدن الکل را حداقل به مدت دو هفته ۱۲ متوقف کنید؛ اما در یک سوم افراد مبتلا به این بیماری که در این مرحله میزان نوشیدنی خود را کاهش نمی دهند یا از آن اجتناب نمی کنند، بیماری کبد چرب به مراحل بسیار جدی‌تری پیشرفت می‌کند.

۲. هپاتیت مرتبط با الکل

هپاتیت مرتبط با الکل یک بیماری بالقوه جدی است که در اثر مصرف زیاد الکل در مدت طولانی ایجاد می شود. بین ۱۰ تا ۳۵ درصد از افراد مبتلا به بیماری کبد چرب مرتبط با الکل که به مصرف زیاد الکل ادامه می دهند، به هپاتیت مرتبط با الکل مبتلا می شوند.

هپاتیت مرتبط با الکل معمولاً پس از سال‌ها نوشیدن الکل رخ می‌دهد،اما اگر مقدار زیادی الکل را در مدت زمان کوتاه‌تری بنوشید نیز ممکن است به این بیماری دچار شوید.

مانند بیماری کبد چرب، هپاتیت مرتبط با الکل ممکن است در صورت قطع نوشیدن معکوس شود. با این حال، ادامه مصرف هر مقدار الکل زمانی که هپاتیت مرتبط با الکل دارید، خطر ابتلا به سیروز را افزایش می دهد.

۳. سیروز

سیروز کبدی علل مختلفی دارد که یکی از آنها الکل است. مرحله سوم بیماری کبدی مرتبط با الکل سیروز است؛ جایی که بافت سالم کبد به طور دائم با بافت اسکار جایگزین شده است. این پدیده نتیجه آسیب طولانی مدت و مداوم به کبد است.

از هر پنج مصرف کننده طولانی مدت، یک نفر به سیروز کبدی مرتبط با الکل مبتلا می شود. در حالی که سیروز برگشت پذیر نیست، شواهد خوبی وجود دارد که قطع کامل نوشیدن الکل نتیجه را برای برخی افراد بهبود بخشیده است.

اگر سیروز دارید و نوشیدن الکل را کنار نگذاشته اید، احتمالاً به دلیل نارسایی کبد خواهید مرد. ۵۸۴۰ نفر در بریتانیا در سال ۲۰۱۹ به دلیل بیماری کبدی ناشی از الکل جان خود را از دست دادند. همیشه کمبود اعضای اهدا کننده وجود دارد و افرادی که پرهیز نمی کنند معمولاً نمی توانند به پیوند کبد در بریتانیا دسترسی داشته باشند.

سرطان کبد

سیروز مرتبط با الکل خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می دهد. ۱۸،۱۹ از افراد مبتلا به سیروز کبدی، هر سال تقریباً از هر ۱۰۰ نفر (۲.۹٪) سه نفر به سرطان کبد مرتبط با الکل مبتلا می شوند.

شناسایی بیماری کبدی مرتبط با الکل

شناسایی مراحل اولیه بیماری کبدی مرتبط با الکل ممکن است دشوار باشد زیرا معمولاً هیچ علامتی وجود ندارد. اغلب این بدان معناست که بیماری کبدی مرتبط با الکل در طی آزمایشات یا در مرحله آسیب کبدی پیشرفته تشخیص داده می شود.

علائم بیماری کبدی مرتبط با الکل ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد شکم
• از دست دادن اشتها
• اسهال
• خستگی
• حالت تهوع
• استفراغ

علائم آسیب کبدی در مراحل بعدی، که جدی تر و راحت تر شناسایی می شوند، عبارتند از:

• خونریزی در روده
• کبودی آسان
• خستگی
• زردی پوست
• افزایش حساسیت به الکل و مواد مخدر
• خارش
• تورم پاها، مچ پا یا شکم
• استفراغ خون
• ضعف، از دست دادن اشتها

ظرفیت سم‌زدایی کبد محدود است

فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد با بیان اینکه کبد چرب از شیوع بالایی برخوردار است،‌ بیان کرد: ظرفیت سم‌زدایی کبد محدود است، هنگامی که مقدار مصرف الکل زیاد باشد، کبد که وظیفه متابولیسم را بر عهده دارد تا حدودی می‌تواند آن را متابولیزه کند.

دکتر سید موید علویان، فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد با اشاره به نقش الکل در بروز بیماری‌های کبد و گوارش، افزود: سلامت ما مدیون بخش‌ها و ارگان‌های مختلف بدن از جمله دستگاه گوارش و کبد است. وظیفه آن‌ها این است که غذای مصرف را برای دیگر سلول‌های بدن آماده کند.

وی ادامه داد: همچنین دستگاه گوارش وظیفه جذب، هضم و دفع مواد غذایی را دارد؛ اگر دستگاه گوارش نتواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد و یا ما موادی غذایی را مصرف کنیم که دستگاه گوارش یا کبد در از بین بردن قسمت‌های مضر آن ناتوان باشد، باعث می‌شود بدن، سلامتش را از دست دهد.

علویان با بیان اینکه غذاها از مواد مختلفی تشکیل شده‌اند و هضمشان توسط آنزیم‌های مختلف صورت می‌گیرد، تصریح کرد: کبد چرب، شایع است و از علل بروز آن می‌توان به چاقی، کم تحرکی، استرس زیاد، مصرف نکردن مواد غذایی مناسب، استعمال دخانیات و مصرف الکل اشاره کرد.

وی ادامه داد: ماده‌ای در کبد به نام «گلیکوژن» وجود دارد که در مواقع ضروری آزاد می‌شود. وقتی انسان غذا مصرف می‌کند، مواد قندی آن وارد کبد و تبدیل به گلیکوژن می‌شود؛ اگر کبد نتواند درست کار کند گلیکوژن ترشح نمی‌شود و اسیدهای چرب آزاد تجمع و در نهایت کبد چرب می‌شود.

این فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد در ادامه کبد را به مثابه یک کارخانه دانست و افزود: وظیفه کبد این است که مواد را سم‌زدایی کند. البته ظرفیت سم‌زدایی کبد محدود است، هنگامی که مقدار مصرف الکل زیاد باشد کبد که وظیفه متابولیسم را بر عهده دارد تا حدودی می‌تواند آن را متابولیزه کند. ظرفیت کبد خانم‌ها کمتر است و با مصرف الکل، بیشتر آسیب می‌بیند.

علویان با بیان اینکه وقتی کبد از بین برود دچار سفتی و سیروز کبد می‌شود، تاکید کرد: اگر مصرف الکل زیاد باشد به کبد آسیب می‌رساند و کبد را از بین می‌رود. وی با بیان اینکه سلامت کبد دارای اهمیت است، گفت: کبد، سم زداست و وظیفه دیگر آن ساخت پروتئین است. اگر این کار را نکند ما نمی‌توانیم زندگی کنیم. این فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد در پایان اظهار کرد: بعضی مواد غذایی که آنتی اکسیدان دارند مانند میوه و سبزی در سم‌زدایی به کبد کمک می‌کنند.